1
TỪ TỨ XUYÊN TỚI HỒ NAM, VỀ PHÍA ĐÔNG CÓ MỘT con đường
cái quan. Con đường này dẫn tới một toà thành nhỏ trên ngọn núi nằm sát
địa giới phía tây tỉnh Hồ Nam, tên gọi là Trà Đồng, thì gặp một con suối.
Cạnh suối có cây tháp nhỏ màu trắng, dưới chân tháp chỉ có một ngôi nhà.
Nhà này cũng chỉ có một ông già, một bé gái và một con chó vàng.
Con suối uốn quanh núi đồi chảy về xuôi chừng ba dặm thì đổ vào con
sông lớn ở Trà Đồng. Nếu ai qua suối rồi leo qua một quả núi nhỏ thì chỉ
cần đi một dặm đường là tới được Trà Đồng. Suối chảy như cánh cung,
đường núi như dây cung, do đó mà chênh nhau về độ gần xa. Con suối rộng
chừng hai mươi trượng
, lòng suối được lát bằng những phiến đá lớn. Suối
chảy êm đềm, có chỗ sâu chống sào không tới đáy nhưng nước vẫn trong
suốt, có thể đếm được cá bơi lội dưới suối. Con suối là đường thuỷ qua lại
địa giới giữa Tứ Xuyên và Hồ Nam, do hạn hẹp về kinh phí nên chưa thể
bắc cầu, chỉ bố trí một đò ngang đầu vuông qua suối, mỗi lần chở chừng hai
mươi cả người lẫn ngựa, lúc nào người đông thì chở nhiều chuyến. Mũi đò
dựng một cọc tre nhỏ, đầu cọc treo một vòng sắt linh hoạt, một sợi chão
căng cách mặt suối nối hai đầu bờ. Khi có khách qua suối thì móc vòng sắt
vào chão, người trên thuyền nắm sợi chão chăng ngang mà kéo, đò liền từ
từ chuyển sang bờ bên kia. Đò sắp cập bến, ông quản đò vừa kêu to:
“Thong thả, thong thả đã!”, vừa nhảy vọt lên bờ kéo vòng sắt, thế là người,
hàng hoá, trâu, ngựa đều lên bờ, leo qua núi là mất hút. Bến đò này là của
công, vì thế khách qua đò không phải trả tiền. Có người thấy áy náy, vốc
một nắm tiền đồng bỏ xuống sàn đò thì người quản đò ắt nhặt từng đồng
nhét trả vào tay khách, thái độ cứ như cãi nhau thật sự:
- Tôi có gạo ăn hàng ngày, ba đấu gạo với bảy trăm tiền là đủ rồi. Ai còn
cần mấy đồng tiền này?
