đục như nước suối chảy từ núi ra. Nếu ngược dòng đi lên thì chỗ sâu đến
năm ba trượng, nước đều trong vắt nhìn thấy cả đáy. Chỗ sâu ban ngày
được mặt trời soi xuống khiến nhìn thấy rõ những viên đá trắng nho nhỏ
dưới đáy sông, cả đá mã não có hoa văn cũng vậy. Cá bơi lội dưới nước
chẳng khác nào nổi giữa không khí. Hai bên bờ có nhiều núi cao, trong núi
có nhiều nứa nhỏ có thể dùng làm giấy, lâu năm thành màu xanh biếc rất
bắt mắt. Nhà gần sông phần nhiều đều trồng đào, trồng hạnh. Xuân sang,
chỉ cần hơi chú ý thì nơi nào có hoa đào ắt có người ở, mà nơi nào có người
ở ắt có rượu bán. Mùa hè thì bộ quần áo vải hoa tím phơi dưới nắng rất bắt
mắt có thể làm cờ cho nơi có người ở. Còn khi mùa thu, đông sang, nhà cửa
trên vách đá dựng đứng và ở bên bờ nước, không nơi nào không khiến
người ta phải nhìn. Những bức tường bằng đất sét màu vàng, những viên
ngói đen trũi đều ở những vị trí thoả đáng cho mãi tới mai sau, hơn nữa còn
vô cùng hoà hợp với hoàn cảnh xung quanh, khiến cho ấn tượng để lại ngay
trước mắt người ta là vô cùng khoan khoái. Nếu lữ khách nào hơi có chút
hứng thú với thơ và tranh thì hãy nằm co trong chiếc thuyền nhỏ trên dòng
sông này, làm một chuyến du hành trong một tháng, ắt không đến nỗi cảm
thấy nhàm chán. Đó là vì nơi nào cũng có dấu tích kỳ lạ, nơi thì là sự bạo
gan, nơi thì là sự tinh xảo của thiên nhiên, không nơi nào không khiến cho
người ta say đắm.
Ngọn nguồn sông Bạch Hà từ biên cảnh Tứ Xuyên chảy xuống, vì thế
thuyền nào ngược sông Bạch Hà thì khi nước mùa xuân tràn về có thể đến
thẳng Tú Sơn ở Tứ Xuyên. Nhưng phần thuộc về biên giới tỉnh Hồ Nam thì
Trà Đồng là bến cuối cùng. Mặt sông của dòng sông này khi tới Trà Đồng
tuy rộng chừng nửa dặm, nhưng sang thu, đông khi nước rút, chỗ sông có
nước chảy chưa rộng tới hai chục trượng. Còn ngoài ra là những bãi đá
xanh, thuyền sau khi tới đây không có cách gì ngược lên nữa, bởi vậy hàng
hoá xuất khẩu ở miền đông Tứ Xuyên đều đến đây thì lên bờ. Hàng hoá
xuất khẩu đều do phu khuân vác gánh, khiêng bằng đòn gánh gỗ sam đặt
trên vai; hàng hoá nhập khẩu cũng không thứ hàng nào không buộc thành
bó, thành gánh, dùng sức người chuyển đi.
