BIẾT NGƯỜI - Trang 202

động tính nhất là về một thứ tính tình rất đặc biệt: tính bất định.
Xét về phương diện hoạt động tính chúng ta có thể xếp thành mấy hạng người
sau đây: hạng bạc nhược, người lừ đừ, người kích thích, người ẩu tả, người hoạt
động. Lại có những người tính bất định, khi thì họ hăng hái vui vẻ làm việc rất
hăng, lúc thì dã dượi, rầu rầu, nằm co để rồi sau đó lại hoạt động mạnh.
Tính bất định vốn là một bẩm chất tùy thuộc cá tính thiên nhiên nên khó mà cải
biến. Tuy nhiên nếu tính bất định ấy chỉ ở mức độ vừa phải nó không phương
hại gì đến năng suất của một người. Có khác chăng là ở tiết điệu làm việc của
họ. Trong giai đoạn kích thích người có tính bất định sẽ làm việc gấp đôi để bù
trừ lại những lúc họ ngồi khoanh tay rế.
Không ai lại khiển trách một người có tính bất định vì như thế chẳng khác nào
quở trách một người mù mắt hay một anh què chân. Bộ thần kinh của người có
tính bất định đã bi lệch lạc, hay dao động, thăng trầm dù có quở trách họ đến
đâu cũng không sửa đổi đặng phần nào. Tuy thế người ta vẫn có thể giảm bớt
những hậu quả của bẩm chất thiên nhiên ấy.
Trước hết phải “săn sóc những dây thần kinh” như người ta thường nói. Song về
điều này nói thì dễ mà làm thì rất khó. Cho đến ngày nay y học chưa tìm ra một
phương pháp chắc chắn nào có thể điều hòa bộ thần kinh bị lệch lạc.
Khi tính bất định còn ở trạng thái nhẹ, gặp hồi thần kinh suy, tinh thần con bệnh
đang xuống dốc, người ta có thể tạm chữa bằng cách cho họ thay đổi cảnh sống
hoặc cho họ giải trí, đôi khi chỉ cần một vài người bạn vui tính gây ra một
không khí vui vẻ là họ có thể chống lại cơn khủng hoảng ấy dễ dàng.
Song ở trạng thái trầm trọng thật khó lòng mà giúp người đỡ bệnh. Vả lại chính
họ cũng không mấy rõ về trạng thái của họ. Lúc họ bị những tư tưởng đen tối
ám ảnh họ ngờ rằng sẽ bị nó xâm chiếm mãi mãi không bao giờ “trời có thể
sáng trở lại” mặc dù họ vẫn còn nhớ mang máng rằng vừa rồi mới trải qua một
giai đoạn vui tươi.
Trong lúc này những người xung quanh họ phải hành động một cách kín đáo,
nhất là đừng bao giờ lý luận hoặc quở trách họ. Như thế chỉ làm cho họ thêm bi
quan. Tốt hơn là để họ ở yên và làm ngơ như không biết về tình trạng của họ.
Cơn suy nhược của người tính bất định không sớm thì muộn rồi cũng sẽ chấm
dứt, song chúng ta có thể giúp cơn khủng hoảng ấy chóng qua bằng cách thay
đổi nhịp sống của con bệnh, bằng cách đưa họ đi du lịch, để họ giải trí, chơi thể