biến đổi tùy theo mỗi loài, mỗi giống vật. Cái tạo vật mù quáng và lãnh đạm ấy
chỉ biết có một việc: lưu truyền sự sống bất cứ bằng phương tiện nào, với thể
cách nào cũng đặng. Ở loài vật cũng có sự thác loạn về tính dục, một vài giống
lại biết dùng đến phương pháp kết thai giả tạo.
Để phối hợp nhau chúng biết dùng đủ thể thức mà loài người đã biết: từ chế độ
độc thê, đa thê, mẫu hệ v.v… Chúng lại dùng để một thể thức mà loài người
chưa biết: lối sinh sản hàng loạt, chỉ một con mái chịu thai một lần rồi sinh ra
hằng bao nhiêu con khác.
Có thể nói những hiên tượng của tạo vật là những cuộc thí nghiệm kế tiếp và rất
khác nhau. Sự sống đặng lưu truyền do một sự rủi may. Tạo vật cũng không biết
chọn lựa một thể thức thích ứng với mỗi vật, có khi lại dùng đến những thể thức
có phương hại cho giống nòi. Các nhà sinh vật học nhận thấy hiện tượng “đột
biến” thường diễn ra một cách bất lợi cho việc tiến hóa các sinh vật. Những hiện
tượng của tạo vật thường diễn ra một cách ngẫu nhiên, không theo một trật tự
nhất định nào, lại thiếu cả sự hòa hợp làm cho lắm nhà khoa học, lắm nhà tư
tưởng phải suy nghĩ.
Chúng ta có thể dẫn ra hằng trăm thí dụ về sự thiếu hòa hợp trong tạo vật. Theo
luật chung của sinh lý học thì có một con tinh trùng là có thể gặp noãn cầu để
kết hợp và kết thai. Song trứng của loài ếch lại chứa đến ba tinh trùng. Lẽ dĩ
nhiên chỉ có một tinh trùng kết hợp còn hai “anh” kia thì… ngồi xem.
Một thí dụ khác: đa số các sinh vật (thực vật hay động vật) đều thuộc hạng
“lưỡng tương nhiễm thể” tức là trong những tế bào của sinh vật ấy đều có hai
giống nhiễm thể. Nhưng đồng thời tế bào của một số người hoặc vài giống vật
lại có nhiều giống nhiễm thể. Những giống này to lớn khác thường.
Thái độ của người hiền:
Trước một tạo vật mù quáng mà con người không đo lường nổi ý định, trước cái
vũ trụ vô biên mà con người chỉ là một phần nhỏ nhít không đáng kể, những ai
không may mắn đặng có một lòng tín ngưỡng nhờ đó tìm thấy sự an tĩnh của
tâm hồn, làm sao khỏi thắc mắc về vấn đề định mệnh của con người? Phải tựa
vào đâu để tìm thấy một lẽ sống? Phải có thái độ nào để tìm hạnh phúc trong đời
sống?
Trước hết, chúng ta phải căn cứ ở điểm thực tế này: sự đau khổ là cần thiết,