cảm xúc quyết định rất chậm chạp.
Maurice De Fleury có thuật lại chuyện một vị đại tá mà người ta phải thuyên
chuyển về hậu quân. Dưới cơn lửa đạn, ông ta điềm nhiên như bàn thạch và do
đó ông không thấy những nguy hiểm, không biết phản ứng lại và gặp một cảnh
ngộ bất ngờ ông không còn biết hành động nhanh chóng để đối phó lại.
Giáo dục có thể ức chế cảm xúc tính phần nào nhất là đối với những người được
có một vài đức tính tốt khác, ví dụ óc phán đoán tốt. Họ có thể đè nén những
cảm xúc vào bên trong. Cảm xúc tính của họ không bị triệt hẳn. Nó chỉ không
biểu lộ ra ngoài. Những người ấy thường có một đời sống bên trong phong phú,
nhiều cảm xúc, do đó họ thường đau khổ nhiều hơn.
Đừng lầm lẫn cảm xúc tính với lòng nhân. Có những người đa cảm nhưng
không nhân ái chút nào. Trước cảnh khổ của một người, người đa cảm có thể
xúc cảm mạnh, nhưng bởi bẩm chất lòng nhân ở họ rất kém nên họ không thể hy
sinh một phần nào của họ, và cũng không làm một điều gì để xoa dịu bớt nỗi
khổ ấy. (Cái thói thương hại vì cảm xúc này thường thấy trong văn chương. Do
đó chúng ta mới có thể hiểu tại sao một người tính vốn ích kỷ lại có thể viết nên
những sách đượm lòng nhân ái). Vì thế chúng ta thấy có lắm người ứa lệ trước
đau khổ của người, nhưng đó là họ khóc cho họ, khóc vì họ, bởi biết rằng rất có
thể họ cũng gặp những cảnh huống không hay ấy nên họ tủi thân. Cái khóc của
nàng Kiều trước mộ Đạm Tiên:
“Đau đớn thay phận đàn bà,
“Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung”
Những thứ tâm tính pha trộn:
Những bẩm chất cốt yếu của tâm tính có thể hòa trộn phối hợp lẫn nhau, có khi
hai, có khi ba bẩm chất phối hợp với nhau, cũng có khi nhiều hơn nữa. Kết quả
của những phối hợp đó tùy thuộc cái giá trị tương đối của những bẩm chất đã
liên kết, cũng tùy thuộc giá trị của tâm trí đã nhuận súc những bẩm chất ấy.
Một người vừa đa cảm vừa tham lam sẽ có tính tiện tặn nếu cảm xúc của họ trội
hơn lòng tham muốn. Nếu ngược lại lòng tham muốn trội hơn cảm xúc tính và
