định nghĩa. Lúc này, trí tuệ vấp phải một giới hạn tuyệt đối, và do vậy
người ta có thể phản bác rằng hỏi một câu như vậy là lạm dụng đầu óc.
Giống như chẳng ai tỉnh táo lại đi kiếm tin tức buổi sáng trong từ điển,
không ai lại đi dùng việc nói và nghĩ để mà hiểu cái không thể nói ra và
nghĩ ra. Vậy thì theo logic, câu hỏi “Mọi thứ là gì?” không có nghĩa, dù
nghe nó có vẻ thâm thúy. Như Wittgenstein chỉ ra, những người hỏi
những câu như thế có lẽ bị rối loạn trí năng, chứng này có thể chữa
bằng liệu pháp triết học. “Triết lý”, như ông nói, là nghĩ về suy nghĩ sao
cho ta có thể phân biệt được suy nghĩ đích thực với suy nghĩ nhảm nhí.
Nhưng logic sắc sảo này không đánh tan được nỗi thôi thúc muốn
biết cái gì tự biểu thị bản thân nó - dù có vụng về thế nào - trong câu
hỏi trên. Như tôi đã nói ban đầu, thật kỳ quặc đến mức không tin được
rằng mọi thứ đang xảy ra. Thế nhưng làm sao tôi có thể diễn đạt cảm
giác này dưới dạng một câu hỏi hợp lý và có thể có một câu trả lời thỏa
đáng? Vấn đề là, có lẽ, tôi không tìm kiếm một câu trả lời bằng ngôn
từ, cũng như khi tôi muốn một cái hôn, tôi không muốn một mảnh giấy
có ghi “nụ hôn”. Đúng hơn, thắc mắc siêu hình tìm kiếm một kinh
nghiệm, một nhãn quan, một khám phá sẽ giải thích mà không cần
dùng ngôn từ về lý do tại sao lại có vũ trụ, và vũ trụ là gì - cũng như
hành động yêu đương giải thích tại sao ta là nam là nữ.
Thế thì, có thể nói rằng câu trả lời hay nhất cho câu “Mọi thứ là
gì?” là “Nhìn đi rồi thấy!” Nhưng câu hỏi trên gần như luôn hàm chỉ
một cuộc tìm kiếm cái gì đó cơ bản cho mọi thứ, tìm kiếm một sự
thống nhất nền tảng mà suy nghĩ và cảm nhận bình thường của ta
không thấu hiểu được. Tư tưởng và cảm nhận có tính phân tích và chọn
lọc, và do vậy nó trình bày thế giới chỉ là vô số sự vật và hiện tượng.
Con người, tuy vậy, có một “bản năng siêu hình” mà cái vô số đó rõ
ràng không thỏa mãn được.
Cái gì bảo đảm là năm giác quan kết hợp với nhau bao trùm
toàn bộ lãnh nghiệm khả hữu? Chứng chỉ bao trùm kinh nghiệm
thực tế của ta, hiểu biết của loài người chúng ta về dữ kiện và sự
