này, một kẻ chống siêu hình học có thể được đưa đến một tầng siêu
hình học còn sâu hơn nữa, dù có la hét phản đối.
Phải thừa nhận rằng phát biểu “Mọi thứ đều là năng lượng” không
chuyển tải nhiều thông tin hơn “Mọi thứ là mọi thứ”. Để mô tả năng
lượng, ta phải phân biệt nó với thứ không phải năng lượng, hay với
khối lượng, và do vậy nếu “mọi thứ” bao gồm cả thứ không phải năng
lượng - như khối lượng, không gian, hay bất cứ gì - thì sẽ không chỉ
thiếu thông tin mà còn vô nghĩa khi nói rằng mọi thứ là năng lượng.
Vậy thì, nếu ta cứ khăng khăng rằng năng lượng chỉ có thể được biết và
mô tả nhờ sự tương phản với thứ không phải năng lượng, thì điều này
cũng na ná như nói rằng năng lượng (hay chuyển động) được thể hiện
ra - hay nói đơn giản là tồn tại - chỉ bởi nó tương phản với cái gì đó khá
trơ ì. Nhưng trong sự tình này, năng lượng phụ thuộc vào cái trơ để mà
năng động, và cái trơ phụ thuộc vào cái năng động để mà trơ. Tính
tương đối, hay sự tương thuộc này của hai thứ cũng gần với sự thống
nhất siêu hình làm nền tảng cho các dị biệt như mong muốn của bất cứ
ai.
Nhiều lúc tôi nghĩ rằng mọi bất đồng triết học có thể rút gọn thành
một cuộc tranh luận giữa những người ủng hộ “nhọn” và những người
ủng hộ “nhão”. Phe nhọn có đầu óc cứng rắn, mạnh mẽ, chính xác,
thích nhấn mạnh sự khác biệt và phân chia giữa các vật. Họ thích hạt
hơn sóng, gián đoạn hơn liên tục. Phe nhão là những người lãng mạn
chủ nghĩa, đầu óc nhu hòa, thích những khái quát hóa rộng và những
tổng hợp lớn lao. Họ nhấn mạnh những sự thống nhất nền tảng, và
thiên về thuyết phiếm thần và huyền bí. Với họ, sóng chứ không phải
hạt, mới là những yếu tố căn bản cấu tạo nên vật chất, và sự gián đoạn
làm họ nghiến răng trèo trẹo như cái khoan khí nén. Các triết gia nhọn
thấy đám triết gia nhão khá gớm ghiếc - những tay mơ mộng vô kỷ
luật, mơ hồ trượt lên trên những sự thật rành rành như một chất sền sệt
có trí năng đe dọa nuốt chửng cả vũ trụ vào một “thể liên lục thẩm mỹ
vô định hình” (sự nhã nhặn của giáo sư F.S.C. Northrop
). Còn các
triết gia nhão xem các đồng nghiệp nhọn là những bộ xương hoạt hình
