kêu lách cách lạch cạch không có da thịt hay khí huyết gì cả, như đống
máy móc khô cạn và bị hút sạch chẳng còn tâm cảm. Bên nào cũng sẽ
loay hoay tuyệt vọng nếu không có bên kia, vì sẽ chẳng còn gì để tranh
cãi nữa, sẽ chẳng ai biết vị trí của mình là gì, và toàn thể diễn trình triết
học sẽ đi đến hồi kết.
Như thực tế trong giới triết học kinh viện giờ đây cho thấy, phe
nhọn đã trội hơn ở cả Anh và Mỹ trong vài năm. Với thiên hướng phân
tích ngôn ngữ, logic toán học, và chủ nghĩa kinh nghiệm khoa học, họ
xếp triết học ngang hàng với thuật thần bí của khoa học, bắt đầu biến
thư viện hay chốn ẩn dật nơi núi rừng của triết gia thành cái gì đó gần
hơn với phòng thí nghiệm, và, như William Earle
nói, họ sẽ mặc áo
choàng trắng đến làm việc nếu họ nghĩ có thể làm vậy mà được yên
thân. Tạp chí chuyên môn giờ cũng khó đọc như các chuyên luận về vật
lý toán học, và các vấn đề đang tranh cãi cũng li ti như bất kỳ vi sinh
vật nào dưới lánh hiển vi của nhà sinh học. Nhưng chiến thắng áp đảo
của họ đối với phe nhão đã gần như thủ tiêu triết học với tư cách một
môn học, vì ta sắp thấy cái ngày mà mọi khoa triết học sẽ đóng cửa văn
phòng và chuyển những thành viên còn lại trong khoa đến các khoa
toán học hay ngôn ngữ học.
Về mặt lịch sử, đây có lẽ là điểm dao động cao nhất của con lắc trí
thức, thứ đã đưa Mô hình Tự động Hoàn toàn của vũ trụ, của thời đại
phân tích và chuyên môn hóa lên thành mốt, khi ta không còn thấy vũ
trụ dưới dạng một phức hợp đầy ắp chi tiết
. Nhưng bằng một quá
trình mà C. G. Jung gọi là “enantiodromia”,
đạt đến cực điểm nào
cũng là nơi nó bắt đầu biến thành cái đối lập với chính nó - một quá
trình có thể ảm đạm và lặp đi lặp lại mà không nhận ra rằng các mặt đối
lập là cực, và rằng các cực cần có nhau. Sẽ không có nhọn nếu không
có nhão, không có nhão mà không có nhọn.
Trong triết học, để đi đến cái đích nào đó, mà không phải là đi tới
đi lui, đi lòng vòng, ta phải có một tri giác nhạy bén về cái nhìn tương
quan. Đây là một thuật ngữ kỹ thuật để chỉ sự hiểu biết thấu đáo Trò
Chơi Đen Trắng, nhờ đó ta sẽ thấy mọi phe đối lập rành rành lại là
