độc nhất vô nhị không thể thay thế, nhưng phải trả giá bằng nỗi sợ chết
triền miên. Ảo giác phân ly ngăn không cho ta thấy nâng niu bản ngã là
nâng niu khổ não. Ta không nhận ra rằng cái gọi là sự quan tâm đến các
quyền và tự do của cá nhân chẳng qua chỉ là một khuôn mặt khác của
nỗi sợ chết hay sợ bị hắt hủi trong ta. Khi quá nhấn mạnh vào cái tôi
riêng biệt của mình, bản ngã cá nhân đang cưa đứt cành cây mà y ngồi,
và rồi mỗi lúc một lo lắng hơn về cú rơi sắp xảy ra!
Hơn nữa, phải nói rõ rằng cái ảo giác bản ngã không hề là đặc tính
thiết yếu của cá thể và cả của cơ thể người của y. Con người có thể tồn
tại và thể hiện đặc tính cá nhân của mình mà không cần đến ảo tưởng
ấy. Bởi vì mỗi cá nhân là một biểu hiện độc nhất, không lặp lại của
Toàn thể chính xác như mỗi cành cây đều là một nhánh duy nhất của
cái cây. Để thể hiện tính cá thể, mỗi cành phải có mối liên hệ tinh nhạy
với cây, cũng như mấy ngón tay cử động riêng rẽ và khác nhau của ta
phải có một mối liên hệ tinh nhạy với toàn thân. Điều quan trọng,
nhưng hiếm khi được nhắc lại, là sự phân biệt không phải là sự tách rời.
Cái đầu và bàn chân khác nhau, nhưng không tách biệt nhau, và tuy
rằng con người không liên hệ với vũ trụ theo đúng mối tương quan tự
nhiên như cành với cây hay bàn chân với đầu, thế nhưng y vẫn liên hệ -
bằng những mối tương quan theo quy luật tự nhiên phức tạp mà thú vị.
Cái chết của cá nhân không phải là dứt lìa mà chỉ là lui về. Thi thể
giống như một dấu chân hay một tiếng vọng - là vết tích dần tan của
thứ mà Ngã đã ngừng sắm vai.
Như vậy, sự phân biệt giữa các cá thể có ý nghĩa lớn, vì về nguyên
tắc, sự đa dạng tô điểm cuộc sống. Tuy nhiên, ý nghĩa này sẽ không
được đề cao, khi trong quá trình giáo dục, con người bị gán cho định
nghĩa mâu thuẫn về tính cá thể. Xã hội chúng ta - tức là chính chúng ta,
mỗi người chúng ta - đang xác định con người như vòng tròn khép kín,
ra lệnh cho y tự do và tách biệt với thế giới. Nhưng về bản chất y không
là như thế, vì nếu y tự do và tách biệt, thì bản thân mệnh lệnh ấy là vô
nghĩa. Trong tình cảnh ấy, xã hội chỉ nhồi nhét được cho y ảo tưởng về
