Bốn vai sinh, đán, tịnh, sửu trong các vở tuồng diễn những gì?
Một thư sinh phong lưu, một tiểu thư đa tình, một viên quan xét xử hồ đồ, một tay tửu bảo hài hước,
trên sân khấu kịch khúc quả thật là có nhiều vai trò. Các vai trò trong các vở tuồng, nếu chúng ta phân
biệt theo nam nữ, lứa tuổi, tính cách, thân phận có thể chia làm bốn loại hình: sinh, đán, tịnh, sửu. Vì
mỗi diễn viên chuyên đóng những vai thuộc một loại hình cho nên cũng phân biệt bốn "hàng đương”
(loại diễn viên): sinh, đán, tịnh, sửu.
Hàng sinh: các diễn viên này chuyên thủ các vai nam, trong đó nếu như đóng các ông già có râu thì gọi
là "lão sinh", cũng có khi gọi là "tu sinh". Nếu như đóng những vai thanh niên không đeo râu thì gọi là
"tiểu sinh", còn nếu như đóng những vai thanh niên, tráng niên có vũ công thì gọi là "vũ sinh".
Hàng đán: chỉ các diễn viên chuyên môn đóng các vai nữ, trong số đó những người diễn các vai đoan
chính đoàng hoàng, tính tình cương liệt thì gọi là "chính đán”, cũng gọi là "thanh y”. Nếu diễn vai
những cô gái hồn nhiên hoạt bát, tính tình táo tợn thì gọi là "hoa đán”. Nếu đóng những vai trung niên
hay bà già thì gọi là "lão đán”. Còn nếu diễn những vai nữ có vũ nghệ thì gọi là "vũ đán”.
Hàng tịnh: Tục gọi là "xướng hoa kiểm” chuyên đóng những vai nam tính tình thô lỗ, tướng mạo có
phần kì quái. Mặt hóa trang dùng "kiểm phổ” (mặt nạ), giọng hát to cao, động tác chân tay vung mạnh,
có thể phân làm mấy loại : "đại hoa kiểm” (chính tịnh), "nhị hoa kiểm" (phó tịnh), "vũ hoa kiểm" (vũ
tịnh).
Hàng sửu: chuyên đóng những vai trong hài kịch. Vì trên mũi các diễn viên này có bôi một đám phấn
trắng, cho nên các vai này cũng được gọi là "tiểu hoa kiểm". Trong số đó có những nhân vật thiện
lương, hài hước, cũng có những nhân vật gian trá, nham hiểm, tính khí ti tiện. Có thể chia làm hai loại
: "văn sửu và "võ sửu”. Nếu diễn những vai thuộc loại này thì gọi là "thái đán” hay "sửu đán”.
Sau khi có được các vai thuộc 4 loại sinh, đán, tịnh, sửu thì sẽ có thể biểu diễn những nhân vật hết sức
đa dạng trong đời sống và sân khấu của tuồng sẽ trở nên phong phú, nhiều mầu s
KHANG BÌNH
