Tại sao người ta gọi đùa kẻ trộm là "quân tử leo xà nhà"?
Dưới thời Đông Hán, viên quan huyện của huyện Thái Khâu (nay là huyện Vĩnh Thành tỉnh Hà Nam)
tên là Trần Thực, vốn xuất thân bần hàn và là một vị quan thanh liêm. Bình thường ông có những yêu
cầu hết sức nghiêm ngặt đối với bản thân và con cháu.
Mt năm gặp nạn tai hoang, dân chúng thiếu ăn, thiếu mặc. Một hôm đêm khuya Trần Thực đã ngầm
phát hiện thấy kẻ trộm bèn đứng dậy mặc áo ngoài, xếp dọn lại các đồ vật, rồi gọi tất cả các con cháu
tới. Ông nói rất nghiêm túc những lời giảng dạy con cháu:
"Con người ta không thể không tự mình cố gắng. Những kẻ xấu không nhất thiết đều có bản tính là xấu,
nhưng chỉ vì làm những việc xấu thành thói quen cho nên mới sa ngã đến bước như thế. Vị quân tử ở
trên xà nhà kia chính là một người như thế đấy!".
Tên trộm đang nằm trên xà nhà nghe thấy thế cả kinh vội vàng nhẩy xuống quỳ trước mặt Trần Thực để
nhận tội, Trần Thực ung dung nói với hắn: "Nom anh mặt mũi không giống một kẻ xấu, anh phải gắng
sức sửa chữa bản thân mình để trở lại làm người. Hành vi này của anh thật ra cũng chỉ do bần cùng
dẫn tới mà thôi". Trần Thực nói xong sai người nhà đem cho tay kẻ trộm một tấm lụa. Tay kẻ trộm hết
lời cảm ơn rồi bỏ đi.
Từ đấy về sau người ta gọi đùa kẻ trộm là "quân tử leo xà nhà", nhưng câu này lại còn diễn biến trở
thành một thành ngữ không những gọi đùa bọn trộm cắp mà còn chỉ những kẻ thoát ly thực tế, trên
không vươn tới trời, dưới không chạm tới đất.
VŨ DUNG CHI
