môi ướt của cô gái trẻ hôn người yêu trên ghế rừng Bulônhơ; những đám
mây tự hào và kiêu hãnh bay lên trên Cung Thương binh, trên nấm mồ
Napôlêông và gian phòng hình tròn của viện bảo tàng Lơ Luvre, ở đó có tấm
thân nàng Vệ nữ Milô tưởng chừng được đúc bằng ngọc trai mờ và ở đó
những giọt lệ bướng bỉnh chẳng cần một cớ gì hết cũng vẫn cứ trào ra trong
mắt mọi người; mùi bụi, mùi thuốc lá và phấn ở đại lộ; những cầu thang lên
gác thượng kêu ken két (bậc thang đã mòn vì những đế giày lê lên lê xuống
có trăm năm, giống như những con dao cũ ở nhà bếp); khói ở các ga: ga
Xanh - Lada, ga Đuy No, ga Ooclêăng; tiếng huýt sáo của những anh chàng
tài xế tắc xi vui tính, những chú học sinh tinh nghịch và lễ phép mặc quần
đen dài, nước cam với hơi cam đắng hăng sè như đâm vào mắt, bóng tối tù
đọng thời trung cổ của nhà thờ Đức Bà, những nàng tu kín đỏng đảnh bán
những cây thánh giá đồng thau, những dành hoa khổng lồ (hoa trong dành
ùn lên như bột mên và tràn xuống mặt đường), những đêm trong ánh đèn
nhảy nhót của "Mulanh Rugiơ" hoặc "Fôli Bécgie".
Bầu trời trên nghĩa địa Perơ Lasedơ chói lọi một cách dị thường! Bà tôi -
một người đàn bà Thiên chúa giáo ngoan đạo, hơi mơ mộng - có cái thú đến
viếng những nghĩa trang ở các thành phố khác nhau để rồi sau đó kể lại cho
mọi người nghe về những nghĩa trang ấy. Lần đầu tiên tôi được biết về bức
tường Công xã trên nghĩa trang Perơ- Lasedơ là do bà tôi kể lại. Lúc đó tôi
còn là một đứa trẻ. Giờ đây tôi cứ ngắm mãi những vết đạn hàng thế kỷ còn
ghi lại trên đá kia với niềm kính cẩn trong lòng.
Tưởng như tiếng nổ chát chúa của những phát súng trả thù là không thể có
được ở đây, trong cái nghĩa trang lớn lao này của nước Pháp, nơi mọc những
ngọn cỏ, đặc biệt tím và đặc biệt ấm. Trong cỏ thậm chí còn có một cái gì
long trọng nữa là khác. Những cuộc trả thù đã xảy ra và nó đã để lại một bức
bích họa rõ nét và bất diệt trên tường.
Môngmác. Đằng sau những hàng rào khu này những bông tử đinh hương
bụi bặm mãi vẫn không tàn. Chúng còn đợi một trận mưa. Tối tối, bên
những dốc phố, những ngọn đèn hiệu cháy sáng. Chúng báo trước cho
những tay say rượu biết rằng đã gần đến những bậc thang dốc đứng.
