nhưng tôi đã bắt đầu không nhớ... tiếng Nga nữa. Mà ai là kẻ không
nhớ tiếng mẹ đẻ, kẻ đó là người nghèo nhất, khó nhất tức là một
oócphơlanh
tiếng ta gọi là thế nào nhỉ?... là một đứa trẻ mồ côi...
trong cái thế giới này. Các cháu chúng nó đã không nói tiếng Nga nữa.
Nước Nga đối với chúng nó như là đêm tối, com nuy
. Khi tôi nhắc
đến nước Nga, chúng chẳng buồn nghe. Những câu chuyện của tôi làm
chúng nó chán. Ở Khecxôn tôi còn là một đứa con gái nhỏ, tôi hay chạy
ra sông Đneprơ. Lúc ấy, tôi đen đủi và vui vẻ. Tôi hay hát đến nỗi
người ta gọi là... tiếng ta nói thế nào nhỉ? Con chim kim... kim tước.
Những đứa con gái chúng tôi gài những bông cúc vạn thọ vào tóc. Đẹp
lắm kia, ông ạ. Rất đẹp. Nói thế nào... tre bô, tre graxiơ
.
Bà ta nói liến thoắng những lời không ăn nhập gì với nhau ấy, từ trong
mắt bà những hạt nước mắt nhỏ bé chảy ra, bà lấy ngón tay gạt đi và vẫn cứ
hau háu nhìn chúng tôi như thế mãi. Lòng chúng tôi nặng trĩu, chúng tôi
muốn bỏ đi cho mau. Người đàn bà hình như hiểu điều đó. Bà ta nắm lấy
bên trên khuỷu tay tôi và nói:
- Ông đừng sợ. Tôi đi ngay bây giờ. Một phút thôi...
Bà ta nhìn chúng tôi với một vẻ khẩn cầu ghê gớm và một vẻ dịu dàng
đắm đuối khiến tôi cảm thấy cổ họng tôi bắt đầu nghẹn lại.
Người đàn bà buông tay tôi ra, quay ngoắt đi và bước rảo, gần như chạy,
không ngoảnh lại và biến mất ngay trong lối đi đầu tiên giữa những gian
hàng.
Mấy củ cà rốt nhỏ trong làn rơi xuống đất, nhưng bà ta hoặc không nhận
thấy hoặc không muốn đứng lại để nhặt lên. Bà ta chạy xa chúng tôi như
chạy xa cái tai họa đã đuổi kịp bà ta.
Tôi nhìn theo người đàn bà và nghĩ bụng rằng con người ta không thể đủ
sức để chạy khỏi chính mình, cũng như chạy khỏi tổ quốc.
Turghêniép
đã có lý khi ông ta viết rằng không cần có bất cứ người
nào trong chúng ta, nước Nga vẫn sống nhưng không có ai trong chúng ta lại
