chuyện đó. Gamara nói rằng cho đến hôm ấy anh ta mới chỉ nghe nói đến
thứ trứng cá Nga danh tiếng, nhưng riêng có vợ anh là đã một lần trông thấy
và mấy lần kể cho anh và các con trai anh nghe về nó.
Anh cười, và nhìn anh, nhìn khuôn mặt gầy gò và đáng yêu của anh, bộ
quần áo cũ kỹ nhưng sạch sẽ của anh, tôi hiểu rằng ở nước Pháp con đường
của nhà văn đi đến chỗ được mọi người thừa nhận cũng khó khăn chẳng
kém gì ở tất cả các nước khác, tất nhiên trừ nước ta. Có thể nói ở nước ta
con đường đó thậm chí còn quá dễ dàng và đơn giản.
Tôi không hề có ý định truyền đạt lại trong những ghi chép nông cạn này
diện mạo của Pari. Tôi chỉ đến Pari trong chốc lát. Điều cốt yếu nhất mà tôi
mang theo từ cái thành phố kỳ diệu ấy là tình yêu nó và lòng ham muốn tìm
hiểu nó nhiều thêm mãi.
Muốn làm được việc đó cần có nhiều thời giờ, mà thời giờ thì lúc nào
cũng vẫn thiếu. Bao giờ cũng vậy, đúng vào cái lúc ta đang gặp những địa
điểm, những con người và những hiện tượng thú vị nhất, thì thời gian lại
không thừa cho ta chút nào.
Để có thể hiểu biết Pari, cũng giống như để hiểu biết toàn thế giới, con
người cần có tâm hồn thanh thản, trí óc minh mẫn, thiện chí đối với các dân
tộc khác và tất nhiên không được có tính khoe khoang và tự phụ.
Cần phải có một trái tim không trĩu nặng vì nghi ngờ và sợ hãi và một lý
trí không biết thiên vị, hoài nghi. Những người ưa đi tìm những cớ để bất
bình không bao giờ có thể biết được chân lý giản đơn là cuộc sống rút cục
bao giờ cũng đẹp.
Tôi ở Pari ít ngày đến nỗi tôi không có quyền nói về Pari nhiều hơn
những gì tôi đã nói ở đây. Nhưng tôi đã để lại ở đây một mảnh tim. Điều
này, trong chừng mực nào đó, có thể biện hộ cho những ghi chép ngắn ngủi
của tôi.
Pari tồn tại như một cái gì đó trọn vẹn, vô cùng rộng lớn, đẫm ánh mặt
trời mờ khói, lấp lánh ánh bóng nhẫy của những cửa kính, mặt kính quầy
hàng, vòm lá, màu xanh thăm thẳm đến chóng mặt của bầu trời và cây cỏ ở
