mây đen chen chúc nhau đuểnh đoảng phóng từ Tây bắc đến, kéo lê trên mặt
đất những gấu áo đẫm nước của những cơn mưa. Gió rú trong những khung
cửa sổ cong queo và làm tay đỏ ửng. Những con gián chạy tán loạn từ trong
hộp đựng màu.
Lêvitan không có sức chịu đựng về mặt tinh thần. Ông tuyệt vọng vì thấy
cái mà ông chờ đợi và cái mà ông thấy trong thực tế chẳng phù hợp với
nhau. Ông muốn có mặt trời thì mặt trời lại chẳng ló ra. Lêvitan bị mù đi vì
tức giận trong thời gian đầu, đến nỗi ông cũng chẳng nhận ra những trung độ
tuyệt đẹp của màu xám xanh đặc biệt của những buổi xấu trời.
Nhưng cuối cùng thì con người họa sĩ trong ông đã thắng con người mắc
bệnh suy nhược thần kinh. Lêvitan đã nhìn thấy vẻ tuyệt kỳ của cơn mưa và
tạo ra những "tác phẩm trời mưa" lừng lẫy của ông: bức "Sau trận mưa" và
"Trên sự yên tĩnh đời đời".
Bức "Sau trận mưa" Lêvitan vẽ mất bốn tiếng đồng hồ. Những đám mây
đen và nước sông Vonga màu thiếc tạo thành một thứ ánh sáng êm dịu. Nó
có thể mất ngay trong từng phút. Lêvitan vẽ vội vã.
Những bức tranh của Lêvitan đòi hỏi ta phải ngắm nghía chậm chạp và kỹ
càng. Chúng không làm ta hoa mắt. Chúng bình dị và chính xác như những
truyện ngắn của Tsêkhôp, nhưng càng ngắm kỹ, ta càng thấy nhiều thêm vẻ
đáng yêu của cái im lặng những thị trấn tỉnh lỵ, những dòng sông quen thuộc
và những con đường làng.
Trong bức "Sau trận mưa" có cả vẻ tuyệt kỳ của những chiều sẩm tối mưa
rơi trong một tỉnh lỵ bên bờ Vonga. Những vũng nước lấp lánh. Những đám
mây trôi về bên kia sông như một làn khói thấp. Hơi nước bay ra từ những
ống khói tàu thủy đang hạ xuống mặt nước. Những chiếc xà lan bên bờ đen
sẫm lại vì ẩm ướt.
Trong những buổi hoàng hôn mùa hạ như vậy thực dễ chịu biết bao khi ta
được bước vào những mái nhà khô, vào những căn phòng thấp với những
ván sàn vừa được cọ rửa, nơi những ngọn đèn cháy sáng và bên ngoài cửa sổ
khu vườn hoang xào xạc tiếng mưa rơi và đưa hương hoang dại. Nghe cung
