đàn chơi trên chiếc phong cầm cũ là cả một sự thú vị. Những cây đàn yếu ớt
khẽ reo lên như tiếng ghita. Một cây vả tối sẫm trong chiếc thùng đặt bên
cạnh cây đàn. Cô nữ sinh trung học ngồi trong ghế bành, chân co lại, đọc
Turghêniép. Con mèo già tha thẩn trong các phòng, tai nóng nảy đụng đậy:
nó nghe xem trong bếp có tiếng dao thớt hay không.
Từ ngoài phố xông lên mùi chiếu gai. Ngày mai phiên chợ, những chiếc
xe bò sẽ đổ dồn cả về bãi nhà thờ. Tàu thủy xuôi dòng, đuổi theo đám mây
đen của ngày mưa phủ kín nửa trời. Cô nữ sinh nhìn theo con tàu, mắt cô mở
to và mờ đi. Con tàu đang đi tới những thành phố vùng hạ lưu, nơi có những
rạp hát, những cuốn sách và những cuộc gặp gỡ đầy quyến rũ.
Chung quanh tỉnh lỵ là những cánh đồng lúa mạch đen tơi tả ướt đẫm
ngày đêm.
Trong bức "Trên sự yên tĩnh đời đời", chất thơ mộng của một ngày xấu
trời được biểu hiện bằng một sức mạnh còn lớn hơn nữa. Bức tranh đó
Lêvitan vẽ trên bờ hồ Uđômli thuộc huyện Tverxkaia.
Từ trên sườn đồi dốc, nơi những cây bạch dương sẫm màu rạp mình trước
những đợt gió giật từng cơn và ngôi nhà thờ gỗ mục nát đứng giữa những
cây dương ấy, mở ra phương trời xa của một dòng sông im lặng, những cánh
đồng tối sầm lại vì trời xấu, bầu trời mênh mông đầy mây, treo lơ lửng trên
mặt đất. Những màn mưa xiên khoai che lấp những khoảng rộng.
Trong giới họa sĩ trước Lêvitan chưa một ai truyền đạt được những
phương trời xa tít tắp của một ngày xấu ở nước Nga bằng một sức mạnh u
buồn như vậy. Ngày xấu trời ấy bình thản và trang trọng đến nỗi ta có cảm
giác nó là một cái gì thật hùng vĩ.
*
Chuyến đi Vonga lần thứ hai thành công hơn chuyến thứ nhất. Lêvitan
không đi một mình mà đi cùng nữ họa sĩ Kupsinnikôva. Người thiếu phụ thơ
ngây yêu Lêvitan tha thiết ấy đã được Tsêkhôp tả trong truyện ngắn "Một bà
hay nhảy". Lêvitan rất giận Tsêkhôp vì truyện ngắn đó. Tình bạn giữa hai
