Theo lời bà Katêrina thì ngôi nhà của bà là nhà "lưu niệm". Viện bảo tàng
địa phương quản lý ngôi nhà này. Nhưng rồi nó sẽ ra sao khi bà - người cuối
cùng trong ngôi nhà này - chết đi, bà cũng không biết nữa.
Còn trong làng Zabôriê thì chẳng ai là người có thể nói chuyện với bà về
những bức tranh, về cuộc sống ở Pêterburg, về mùa hè ở Pari khi cô
Katêrina còn sống bên cha và được chứng kiến đám ma Victo Huygô.
Cũng chẳng có thể kể chuyện đó cho Manhuska, con gái bác hàng xóm
thợ giày của nông trường. Manhuska hàng ngày chạy sang lấy nước giếng,
quét sàn và đặt ấm trà cho bà.
Bà Katêrina thưởng cho Manhuska một đôi tất tay đã nhăn nhúm, những
chiếc lông đà điểu, một cái mũ đen gắn hạt cườm.
Manhuska khịt mũi và hỏi bà lão bằng giọng khàn khàn:
- Bà cho cháu làm gì? Cháu có phải là đứa nhặt giẻ rách đâu.
- Cháu đem bán đi. - Bà Katêrina thều thào. Đã một năm nay bà yếu hẳn
đi và không còn nói to được nữa. - Cháu đem bán đi.
- Cháu sẽ bỏ vào kho đồ cũ.
Manhuska kết luận và nhặt lấy, bỏ đi.
Thỉnh thoảng ông lão coi kho cứu hỏa - lão Tikhôn gầy gò, tóc hung - lại
rẽ vào chơi. Lão vẫn còn nhớ việc cụ thân sinh ra bà Katêrina từ Pêterburg
về làng, xây nhà, dựng nên cơ ngơi này.
Lúc đó lão Tikhôn còn là một đứa trẻ, nhưng lòng tôn kính họa sĩ già lão
giữ đến trọn đời. Nhìn những bức tranh của họa sĩ, lão thở dài thườn thượt:
- Những bức tranh mới tự nhiên làm sao!
Lão Tikhôn thường săn sóc bà một cách vô tư không tính toán, vì lòng
thương đối với bà, kể ra lão cũng vẫn giúp được việc vặt trong nhà: lão chặt
những cây khô trong vườn, cưa ra và chẻ thành củi. Và lần nào cũng vậy, khi
ra về, lão cũng dừng lại ở cửa và hỏi:
- Thế nào, bà Katêrina, Naxtia có viết gì về không?
