Kế hoạch sử dụng quân đội phát-xít Đức ở khu vực mặt trận Xta-lin-grát,
– như viên tướng Đức G. Đuê-rơ đã viết trong cuốn sách “Chiến dịch Xta-
lin-grát”, – “là đơn giản và rõ ràng”: hai tập đoàn quân (tập đoàn quân xe
tăng 4 ở phía Nam và tập đoàn quân 6 ở phía Bắc Xta-lin-grát) tấn công theo
hướng sông Vôn-ga, đến sông thì một tập đoàn quân quặt sang trái, một quặt
sang phải và kẹp toàn bộ khu vực Xta-lin-grát cùng với các đơn vị phòng thủ
của nó vào gọng kìm …
Thế nhưng thực hiện kế hoạch đó hóa ra không “đơn giản” như vậy!
Tại khúc ngoặt lớn của sông Đôn đã diễn ra những trận chiến đấu ngoan
cường. Trong một thời gian nhất định, ta đã ổn định được phòng tuyến của
các tập đoàn quân 62 và 64 thuộc phương diện quân Xta-lin-grát. Ta đã tranh
thủ được thời gian cực kỳ quan trọng. Bộ tổng tham mưu đã thi hành mọi
biện pháp để tập trung các đơn vị quân dự bị ở khu vực Xta-lin-grát – 10 sư
đoàn bộ binh được điều tới đó. Tại các cửa ngõ xa gần của thành phố đã xây
dựng các công sự bố phòng dã chiến.
Là người am hiểu rõ địa hình vùng này trong nội chiến, I. V. Xta-lin đích
thân vạch các tuyến phòng thủ cho Bộ tổng tham mưu. Tổ chức Đảng ở Xta-
lin-grát đã huy động nhân dân tham gia các công việc bố phòng. Hàng nghìn
người dân thành phố đào hầm hào, hố chống tăng, xây dựng các cứ điểm
phòng thủ bao quanh Xta-lin-grát. Mọi người làm việc khẩn trương, vội vã
vì quân báo cho biết những tin đáng lo ngại: các binh đoàn thuộc tập đoàn
quân Đức 6 trước đây đang phòng thủ tại khu vực Pa-vlôp-xcơ, Vê-sen-xcai-
a, nay được thay bằng các đơn vị của tập đoàn quân I-ta-li-a 8 và được tập
trung về khu vực mặt trận Xta-lin-grát. Bộ tổg tham mưu báo cáo với Đại
bản doanh rằng trong thời gian sắp tới, đích sẽ bắt đầu ráo riết hoạt động gần
Xta-lin-grát.
Bộ tổng tham mưu ước tính khả năng chỉ huy bộ đội ở khu vực Xta-lin-
grát. Tuyến trận ở đây khá dài, địch có thể triển khai hoạt động không những
sang Xta-lin-grát, mà còn xuống phía Nam nữa. Biên chế phương diện quân
Xta-lin-grát bao gồm thêm cả tập đoàn quân 51 là tập đoàn quân phòng thủ
ở bên kia sông Đôn, phía Nam Txim-li-an-xcai-a. Các đồng chí cho rằng nếu
