Đại bản doanh và Hội đổng quân sự phương diện quân đã điều động nhiều
lực lượng mới đến tăng cường cho tập đoàn quân và đến giữa tháng Mười
thì cư tướng A. A. Grê-xcô làm tư lệnh tập đoàn quân này.
Cả công tác chính trị cũng đã được đẩy mạnh. Trong quá trình chiến đấu
ác liệt bộ đội xô-viết đã bị cột chặt vào dãy núi cuối cùng trên đường vào
Tu-áp-xe, nhưng đã không để cho quân địch vượt qua được. Những đợt phản
kích tiếp sau mới hắt được chúng sang phía bên kia sông Pơ-si-sơ.
Trên cái tuyến quan trọng này đối với chúng ta, lực lượng hai bên lúc đầu
tương đương nhau, nhưng về sau chúng ta có ưu thế hơn đôi chút. Vì vậy
đến giữa tháng Mười một, khi bọn Hít-le cố sức đột phá lần thứ ba vào Tu-
áp-xe, thì mọi cố gắng của chúng đều phí công; hơn nữa, một phần lực
lượng tiến công của quân địch lại bị bao vây rồi bị tiêu diệt hoàn toàn.
Sau đó, trên hướng Tu-áp-xe, quân đội phát-xít Đức không còn chuyển
sang tiến công được nữa. Bọn chúng cũng không vượt qua được dãy núi
Cáp-ca-dơ, mặc dầu đã sử dụng quân đoàn bộ binh núi thiện chiến. Còn ở
sườn Bắc En-brút, quân địch chỉ chiếm được “trạm số 11” của những người
leo núi, nhưng cũng không tiến được xa hơn nữa.
Khi công tác ở Da-cáp-ca-dơ, chúng tôi luôn luôn dựa chắc vào các sĩ
quan trong Bộ Tổng tham mưu được đặc phái xuống bộ đội. Các đồng chí
đó liên hệ mật thiết với chúng tôi trong nhiều khâu công tác, giúp chúng tôi
nghiên cứu các tin tức tình huống, chuẩn bị báo cáo hàng ngày gửi về Đại
bản doanh, tích cực tham gia vào những biện pháp tổ chức của chúng tôi.
Đặc biệt, tôi còn giữ được nhiều kỷ niệm tốt về các đồng chí N. Đ. Xan-tư-
cốp, A. N. Tam-ra-dốp và nhiều đồng chí khác.
Một tháng sau, chúng tôi trở về Mát-xcơ-va. Mặc cho bộ chỉ huy Cụm tập
đoàn quân “A” của Đức tuyên bô huênh hoang rằng sức kháng cự của bộ đội
xô-viết sấp bị bẻ gấy, tình hình ở Da-cáp-ca-dơ đã an định lại. Riêng trung
tướng P. I. Bô-đin, tham mưu trưởng phương diện quân thì không còn nữa.
Đồng chí giữ cương vị cao này chưa được bao lâu. Ngày 1 tháng Mười một,
