cuộc động đất (tôi đã nếm mùi động đất năm 1927 ở Crưm). Tôi nghe thấy
tiếng kính rơi loảng xoảng ở trước mặt và sau lưng, cánh cửa đập mạnh.
Những cửa ra vào đã khóa cũng bật tung ra. Sau đó, cảnh im lặng ngự trị
trong khoảnh khắc – một cảnh im lặng sâu thẳm đối với tôi. Sau đó, tai tôi
bắt đầu phân biệt được tiếng lục bục của pháo cao xạ với tiếng lạo xạo của
mảnh kính vỡ dưới chân những người bị thương đang bước ra khỏi buồng.
Sau sự kiện này, chúng tôi chuyển hẳn xuống ga xe điện ngầm. Trong
năm ngày, không có thức ăn nóng vì nhà ăn và nhà bếp của chúng tôi bị hư
hỏng nặng. Trong lúc chờ sửa chữa lại hai nơi này, chúng tôi phải dùng bánh
mì nguội.
Chúng tôi đã sống và làm việc như vậy trong những ngày có lẽ là nguy
ngập nhất của chiến tranh, những ngày đầy buồn phiền và chứa chan hy
vọng vĩ đại. Có điều cay đắng là xe tăng và bộ binh phát-xít Đức đã tiến tới
những nơi thiêng liêng mà trước chiến tranh, người Mát-xcơ-va vẫn đến dạo
chơi ngày chủ nhật. Nhưng chúng tôi vẫn giữ vững lòng tin, vẫn thấy rằng:
đối với phát-xít Đức thì đó chỉ là “những thắng lợi theo kiểu Pi-rơ” (Năm
280 trước Công nguyên, Pi-rơ, vua nước E-pia, đã thắng quân La-mã ở Hê-
ra-clê-a và đến năm 279 trước công nguyên lại thắng ở A-u-xcu-lum nhưng
phải trả giá bằng những tổn thất rất lớn. Từ đó mà có lời nói “những thắng
lợi theo kiểu Pi-rơ”. Tác giá dùng thành ngữ này ý muốn nói: thắng lợi của
phát-xít Đức chỉ là tạm thời, thực ra trong đó đã mang những yếu tố thất bại
cơ bản. – ND.). Quân thù đang thở hơi cuối cùng sặc sụa trong dòng máu
của bản thân chúng. Và tất cả chúng tôi đều hy vọng rằng, rốt cuộc bọn
chúng sẽ bị đánh tan tác ở chính nơi đây.
Tình hình lúc này thật vô cùng phức tạp và chứa đầy mâu thuẫn, nhưng
tổng hợp các số liệu về tình hình lại thì thấy nó đơn giản hơn nhiều, ít ra là
trên hướng chủ yếu. Thông thường cứ sáng sớm, mấy sĩ quan trợ lý lên xe đi
tới Péc-khút-scô-vô, nơi đóng quân của cơ quan tham mưu phương diện
quân Tây, đến tất cả các cơ quan tham mưu của các tập đoàn quân đóng cách
xa Mát-xcơ-va khoảng chừng 20-30 ki-lô-mét. Và, trên bản đồ công tác của
