Tôi phải giữ chặt cho bà khỏi ngã. Như những người già lão, bà khóc
không xấu hổ vì những giọt nước mắt của mình.
Bà nói với tôi:
- Cầu trời đừng bắt ông phải sống đến cái tuổi già cô độc như thế này,
ông bạn thân mến ạ!
Tôi nhẹ nhàng đưa bà về nhà và nghĩ: tôi sẽ hạnh phúc biết bao nếu tôi
được có một người mẹ như bà.
Buổi tối, bà lão đưa tôi đọc một tập thư vàng úa màu thời gian của cụ
thân sinh để lại.
Trong đó có thư của họa sĩ Kramskoy và nhà khắc gỗ Jordan ở La Mã,
Jordan viết về tình bạn của ông với nhà điêu khắc Đan Mạch Thorvaldsen,
về những bức tượng đá kỳ diệu ở Lateral.
Cũng như mọi khi, tôi đọc những bức thư ấy ban đêm. Bên kia bức
tường, những cơn gió phóng ào ào qua những bụi cây khẳng khiu và ẩm
ướt, ngọn đèn lép bép nói chuyện một mình vì buồn chán. Không hiểu vì
sao, nhưng chính ở đây, trong cái đêm mưa này, nghe người gác nông trang
gõ mõ ở cổng làng, tôi đọc những bức thư từ Rôm gửi tới với một cảm giác
thật là lạ lùng và thích thú.
Tôi bắt đầu chú ý tới Thorvaldsen và rồi sau này ở Moskva tôi đã đi
kiếm tất cả những tài liệu có nói về ông và được biết thêm về tình bạn của
ông với nhà viết truyện cổ tích Andersen. Vài năm sau tôi viết một truyện
ngắn về Andersen. Cũng nhờ ngôi nhà cũ kỹ nơi thôn dã đó mà tôi đã viết
được truyện ngắn ấy.
Mấy ngày sau bà lão Katerina nằm xuống và từ đó không dậy nữa. Bà
lão không bị đau gì. Bà chỉ kêu mệt.
