Trực giác giúp cho những nhà văn chuyên viết truyện lịch sử tái tạo
được không riêng cảnh thật về đời sống của những thời đại đã qua mà còn
cả không khí, tâm trạng những con người, tâm lý họ (mà tâm lý của họ so
với tâm lý của chúng ta tất nhiên có hơi khác).
Trực giác giúp Pushkin, người chưa từng đến Tây Ban Nha và Anh, viết
nên những vần thơ Tây Ban Nha tuyệt diệu, viết được "Người Khách Bằng
Đá", và trong "Yến Tiệc Giữa Mùa Dịch Hạch" ông đã vẽ lên cảnh nước
Anh chẳng kém gì Wanter Scott
[2]
hay Burns
[3], những người gốc rễ ở đất nước sương mù, nếu như họ cũng viết về
chuyện đó.
Một chi tiết tốt còn gợi lên cho người đọc hình tượng trực giác mà đúng
đắn về toàn cục - hoặc về một con người với tâm tình của anh ta, hoặc về
một sự kiện, hoặc hơn thế nữa, về cả một thời đại.
Chú thích:
[1]
Petit, tiếng Pháp nghĩa là "bé con", "nhóc".
[2]
Walter Scott (1771-1832), nhà văn Scotland
[3]
Robert Burns (1759-1796), nhà văn và nhà thơ Scotland
