Tất nhiên, Hà Lan chẳng phải là đất nước của những tên ăn cướp văn
minh. Những tên ăn cướp này chỉ là một nhúm và chẳng ai coi chúng là
người đại diện cho nhân dân. Hà Lan là đất nước của những con người cần
cù lao động, con cháu của những "gez" dũng mãnh và của Til Ulenshpigel
[3]. Đến nay "nắm tro tàn của Klaas”
[4]
vẫn lên tiếng trong tim rất nhiều người Hà Lan. Nó cũng lên tiếng trong
trái tim của Multatuli.
Xuất thân từ một gia đình thủy thủ, Multatuli tòng sự ở Java và sau một
thời gian ngắn, ông thậm chí được bổ làm công sứ tại một trong những tỉnh
trên đảo này. Trước mắt ông là quyền cao, chức trọng, lợi lộc, giàu sang, cả
ghế phó vương nữa cũng nên, nhưng... "nắm tro tàn của Klaas lên tiếng"
trong tim ông và Multatuli đã coi khinh những bổng lộc đó.
Với lòng dũng cảm hiếm có và chí kiên nhẫn, ông rắp tâm phá từ trong
phá ra mưu toan vĩnh viễn nô lệ hóa dân Java mà nhà cầm quyền Hà Lan và
bọn lái buôn đang tiến hành.
Ông luôn đứng ra bảo vệ người Java, không cho phép kẻ nào làm nhục
họ. Ông thẳng tay trừng trị bọn ăn hối lộ. Ông giễu cợt phó vương và những
cận thần của ông ta- tất nhiên bọn họ đều là những con chiên ngoan đạo- và
ông giải thích hành động của mình bằng thuyết bác ái của chúa Giêsu. Họ
không thể phản đối ông. Nhưng họ có thể khử ông.
Khi cuộc khởi nghĩa của dân Java bùng nổ, Multatuli đã đứng về phía
quân khởi nghĩa, vì "nắm tro tàn của Klaas vẫn lên tiếng trong tim ông".
Ông viết về những người Java, về những con người cả tin như con trẻ ấy
với một tình yêu đằm thắm, và ông viết về đồng bào mình với tất cả nỗi
căm giận.
