Nhưng bà khách lúc này như không còn sẵn sàng chiều theo những khát
khao nghệ thuật của nhà họa sĩ nữa, bà hứa lần sau sẽ ngồi lâu hơn.
“Kể cũng bực thật – Chartkov nghĩ bụng – Vừa vặn lúc bắt đầu có đà”.
Anh nhớ lại khi anh làm việc trong xưởng vẽ của anh ở đảo Vasilievsky,
chẳng có ai ngắt quãng công việc của anh, không ai bắt được anh phải
ngừng tay lại. Thằng Nikita có thể cứ ngồi đấy mãi mãi không nhúc nhích,
tha hồ muốn vẽ đến bao giờ thì vẽ; thậm chí có khi nó ngủ gật mà vẫn giữ
nguyên cái tư thế mà anh bảo nó ngồi. Bực mình, Chartkov đặt bút vẽ và
bảng trộn màu xuống, đờ người ra đứng trước giá vẽ. Một lời khen của bà
khách quý tộc đã khiến Chartkov sực tỉnh. Anh chàng vội vã hấp tấp chạy
ra cửa, tiễn hai người ra tận đầu thang, và được bà khách mời tuần sau đến
dùng bữa chiều ở nhà bà ta, anh trở về phòng, vẻ mặt hoan hỉ. Bà khách
quý tộc đã khiến anh hoàn toàn mê mẩn. Từ trước đến nay, anh vẫn coi
những hạng người này là một cái gì cao xa không với tới được, tưởng
chừng họ sinh ra chỉ để vút qua trên đường, trong một cỗ xe lộng lẫy với
một anh xà ích sang trọng và đứa đầy tớ mặc chế phục, ném mắt thờ ơ nhìn
những người đi bộ ăn mặc tồi tàn bước lếch thếch bên vỉa hè. Thế mà, giờ
đây, một con người như vậy đến tận phòng anh: anh vẽ chân dung người ấy
và được người ấy mời đến dự tiệc trong một gia đình quý tộc. Một cảm giác
cực kỳ thỏa mãn tràn ngập tâm hồn anh, khiến anh như ngây ngất; để
thưởng công cho mình, anh đi ăn một bữa thịnh soạn, đi xem kịch, và lại
thuê xe song mã, bảo đánh đi chơi một vòng, chẳng để làm gì hết.
Những ngày hôm sau, Chartkov không còn đầu óc để làm những công
việc hàng ngày, anh ta chỉ lo chuẩn bị, chờ cái lúc nghe có tiếng chuông ở
ngoài cổng. Cuối cùng, bà khách quý tộc đến, cô con gái xanh xao theo sau.
Chartkov mời hai người ngồi, khéo léo dịch chiếc giá vẽ lại gần, với bộ
điệu học đòi của một con người thượng lưu, anh bắt đầu vẽ.
Trời nắng, ánh sáng giúp anh rất nhiều. Anh thấy ở người mẫu của anh
có nhiều nét mà một khi thể hiện được lên tấm vải có thể khiến cho bức
chân dung có những sắc thái đặc biệt; anh thấy với những nét ấy có thể vẽ
được một bức tranh khác thường, chỉ cần thể hiện được đầy đủ tất cả những
