là những con người phóng túng như tất cả các nghệ sĩ, họ sống để hưởng
lạc. Họ cứ mặc nguyên cả áo ngủ ngồi chữa một khẩu súng tay, lấy bìa ra
cắt cắt dán dán làm những đồ chơi nho nhỏ để dùng trong nhà, họ đánh cờ
hay đánh bài với một người bạn, suốt buổi sáng cứ thế, rồi đến chiều tối
cũng chẳng có gì khác cho lắm, hoạ chăng, thỉnh thoảng, có thêm một cốc
rượu pân. Sau những nhân vật tai mắt và quý phái của Kolomna ấy, chỉ còn
những hạng lẹp nhẹp, kể tên cho hết lớp người này ra cũng khó khăn như
đếm hết cái mớ sâu bọ nhỏ li ti nở trong chai dấm để lâu ngày. Ở đây có
những bà già suốt ngày đọc kinh, những bà già suốt ngày say rượu; những
bà già sinh sống bằng những phương cách không sao hiểu nổi; như những
con kiến, họ tha những mớ rẻ cũ rách và quần áo từ cầu Kalinkin đến chợ
tầm tầm, để kiếm lấy mười lăm cô pếch; tóm lại, bọn họ thường là hạng cặn
bã của nhân loại, ở trong một hoàn cảnh mà một nhà kinh tế học có thiện
chí nhất cũng không tìm ra được phương cách cứu chữa.
Tôi kể lại tất cả những điều trên, cốt để các vị hiểu tại sao những hạng
người thường đôi khi buộc lòng phải cấp thiết tìm một sự cứu trợ, phải đi
vay nợ. Thế là giữa đám người này xuất hiện một loại người cho vay lãi đặc
biệt, hạng cầm đồ cho họ vay những món tiền nhỏ, lấy lãi rất nặng. Hạng
người cho vay lãi cỡ nhỏ này còn nhẫn tâm gấp mấy lần hạng vay lãi cỡ
lớn, vì họ nảy sinh ra trên một cái nền nghèo đói giữa những mớ rẻ rách
phơi bày ra giữa ban ngày – cái cảnh tượng mà một anh chủ nợ cỡ lớn giao
dịch toàn với hạng người đi xe song mã đến, không có dịp trông thấy. Vì
thế, mọi tình cảm nhân đạo đã tắt đi quá vội vã trong trái tim họ. Trong số
những kẻ cho vay lãi này, có một…, nhưng tôi cần nói để các ngài rõ rằng
câu chuyện tôi đang kể đây xảy ra vào thế kỷ trước, nghĩa là hồi còn triều
đại nữ hoàng Catherine Đệ Nhị. Các ngài cũng thừa hiểu rằng quang cảnh
cũng như cuộc sống ở khu Kolomna từ bấy đến nay đã thay đổi nhiều. Vậy
là trong số những kẻ cho vay lấy lãi kia có một… một tay rất kỳ lạ về mọi
phương diện, dọn đến ở khu này từ lâu. Hắn vẫn măc một bộ y phục Á
đông rộng thùng thình; nhìn nước da nâu sạm, biết hắn là người gốc gác ở
phương Nam, nhưng đích xác là người nước nào – Ấn Độ, Hy Lạp hay Ba
