tranh một cái, ý chừng để khoe nó với khách. “Thưa ông có phải buộc cả
hai bức lại rồi cho mang theo ông về nhà không ạ? Nhà ông ở đâu ạ? Ê,
thằng nhỏ, đem dây ra đây.” – “Khoan đã, ông bạn! Làm gì mà vội thế!”
Thấy lão lái buôn nhanh nhảu chưa chi đã bắt đầu gói mấy bức tranh, anh
họa sĩ sực tỉnh, vội gạt đi. Nghĩ mình đứng trong cửa hàng đã lâu mà chẳng
mua gì, anh hơi ngượng, nên nói: “Ông hãy khoan một chút, để tôi xem ở
chỗ này có bức nào mua được không.” Nói đoạn, anh cúi xuống lục lọi
trong đám những bức tranh cũ kỹ chất đống dưới đất, đều đã bạc phếch, bụi
bặm, rõ ràng là những thứ bị coi rẻ. Ở đây, có những bức chân dung tổ tiên
gia đình đã cũ lắm, con cháu những người vẽ trong tranh có lẽ ngày nay
không tìm đâu thấy, có những bức, vải đã bị thủng rách, không thể đoán
được là vẽ cái gì, có những cái khung đã tróc hết nước thếp vàng – nói tóm
lại, đây là một mớ đủ các thứ bỏ đi. Nhưng anh họa sĩ cứ lục xem kỹ lưỡng,
bụng nghĩ thầm: “Biết đâu lại chẳng vớ được một cái gì hay hay.” Đã nhiều
lần anh được nghe người ta kể lại là trong những cửa hàng bán tranh này,
đôi khi có thể vớ được những tác phẩm của các bậc danh họa vứt lăn lóc
trong đống bụi. Khi thấy khách hàng chúi đầu vào mớ tranh bỏ đi, lão chủ
hiệu đang xun xoe rối rít bỗng lạnh nhạt hẳn; lão lấy lại vẻ trịnh trọng
thường lệ và ra đứng ở cửa như cũ, tay trỏ vào trong hiệu, miệng mời khách
qua đường vào xem.
“Mời ông vào đây xem tranh! Mời các ông ghé vào đây! Tranh mới đưa
ở phòng bán tầm tầm về!” Rao mãi đã chán, vả lại phần lớn là vô hiệu, lão
quay sang tán gẫu với lão bán quần áo nữ cũng đang đứng ở cửa hiệu, trước
mặt, rồi đến khi tán đã đủ, lão sực nhớ đến ông khách trong gian hàng, bèn
quay vào.
— Thế nào ông khách, ông đã chọn được bức nào chưa?
Nhưng họa sĩ đã từ lâu đứng yên không nhúc nhích trước một bức chân
dung lồng trong một chiếc khung to; chiếc khung trước kia chắc hẳn lộng
lẫy, nhưng giờ đây chỉ còn lại những vết thếp vàng nham nhở. Đó là chân
dung một ông già nước da nâu sạm, khuôn mặt hốc hác, đôi gò má cao gồ;
nét mặt như được chớp lấy ngay lúc ông già đang nhăn nhó, toát ra một sức
