Anh đau khổ dằn vặt vì chưa thực hiện được mong muốn, nó cũng là
mục đích sáng tạo nghệ thuật của anh: bằng tác phẩm của mình, thức tỉnh
đất nước, tác động vào lương tri của giai cấp cầm quyền. Vực sâu ngăn
cách tầng lớp quí tộc với dân chúng chưa được san lấp. Anh lo rằng những
cố gắng lay chuyển đất nước, chỉ hoài công vô ích. Dẫu sao, anh cũng đã
mất đi phần bồng bột xốc nổi trước đây. Anh quyết tâm làm việc nghiêm
túc cho đến hết đời. Sớm hay muộn, nước Tây Ban Nha cũng sẽ hiểu rằng
thời kỳ Trung cổ đã qua rồi, và thế kỷ XIX là thế kỷ của Tự do.
Chính trong thời kỳ này người ta công bố cuộc thi tuyển vào chức vụ
Họa sĩ Triều đình. Franxitxcô ghi tên ngay.
Người ta đặt anh những bích họa cho Tiểu giáo đường Hoàng cung. Đề
tài do họa sĩ tự chọn. Bạn bè chúc mừng anh gặp may. Nhưng riêng anh
hiểu, còn phải vượt qua nhiều khó khăn. Họa sĩ Bayơ không có ý giành giật
chức vụ này, với tư cách là chủ tịch Viện Hàn lâm, ông đã nhận trách nhiệm
tổ chức cuộc thi tuyển. Ông nhận được lệnh chỉ của Triều đình phải theo
dõi, nhắc nhở các họa sĩ dự thi trong đường lối sáng tác phải thể hiện được
tinh hoa của hội họa truyền thống và phải bao hàm ý nghĩa ngợi ca uy danh
Triều đình. Franxitxcô Gôya dự kiến những bích họa theo một phong cách
mới, trước nay chưa từng thấy ở Tây Ban Nha. Anh dùng ngay một số nhân
vật hàng xóm, để làm mẫu cho những phác thảo đầu tiên. Đó là những
“maja”, trong đó có Pêpa, những người thợ thủ công thất nghiệp, một lão
hành khất ở quảng trường Plada Mayo. Và một đấu sĩ “tôrêrô” già đã từ giã
đấu trường.
Một buổi chiều, Bayơ vốn vẫn không tin tưởng lắm về chủ đề các bức
bích họa mà Franxitxcô đang tiến hành, liền đến xem xét tình hình và yêu
cầu được xem phác thảo. Ông lặng lẽ ngắm nghía rất lâu, môi mím chặt,
một cảm giác băng giá như đọng lại trong vẻ mặt khắc khổ. Franxitxcô
cũng lặng lẽ nhìn ông, nghĩ thầm trong lòng, là sự thành đạt trong đời của
anh vợ mình đã không làm ông ta trở thành một người sung sướng. Ông đã
gầy rạc đi vì bệnh đau dạ dày; gương mặt hốc hác xanh xao trở nên sắc lại,
giống hệt nét mặt Giôdépfa.
