– Tác phẩm của tôi phải mang bản sắc của riêng tôi, - Gôya đáp lại.
– Tôi không thể nghi ngờ điều ấy, - nữ Công tước nói với một nụ cười
nhẹ nhàng, tiếng cười nhẹ âm vang trong vòm cung của Thánh đường. -
Tâu Hoàng thượng, tôi tự hỏi không biết Ngài Ngự có chú ý đến điều này
không? Chuyện thì xảy ra ở Litxbon, nhưng Xêno Gôya thể hiện các nhân
vật trong bối cảnh ấy lại là dân chúng Mađrit. Nhân vật của họa sĩ không
phải người Bồ Đào Nha, mà là người Tây Ban Nha. Nhìn trang phục của
họ, ta nhận ra ngay điều đó.
– Đúng thế thật. - Đức Vua lẩm bẩm.
– Chính từ điểm đó mà tôi nhận thấy có những nét tiêu khiển hơn cả. Tâu
Hoàng thượng, Người thử nhìn xem kia, những con người ấy dường như
không quan tâm đến phép mầu của Đấng Cứu thế. Mà điều ấy, thật tự
nhiên. Họ có những mối ưu tư riêng. Rõ ràng ta thấy như họ đang tự hỏi
mình xem lấy gì để sinh sống ngày mai?
Mặc dầu rất căm giận và tức tối, Franxitxcô không thể không cảm phục
người phụ nữ ấy. Nàng đả kích anh những đòn nặng, nhưng lại dùng ngay
những hình tượng trong bức tranh để trình bày lý tưởng mà nàng vẫn bênh
vực và truyền bá. Dapatơ, người bạn tâm phúc của anh đã rất có lý. Có thể
nữ Công tước thành thực mến yêu đám cùng dân Tây Ban Nha, và nàng đã
thấu hiểu tâm trạng Gôya, thấu hiểu lòng yêu nước tha thiết mà anh cố gắng
gửi gắm vào những bức tranh.
– Xin Ngài Ngự hãy nhìn đàn ông và đàn bà trong bức vẽ kia: Đó là
những người hành khất rách rưới, những cô “maja” bán mình vì một mẩu
bánh. Rồi những tên trộm cắp kia, những thợ thủ công nghèo khổ không có
việc làm, không biết xoay xở cách nào để nuôi sống gia đình họ kia nữa.
Đó, cả một xã hội “dưới đáy” của Tây Ban Nha được thể hiện thật là rõ nét.
Thủ tướng Gôđoa lạnh lùng nhìn nữ Công tước. Franxitxcô bất chợt thấy
cái nhìn ấy và nghĩ thầm Maria Cayettana có một kẻ thù thật ghê gớm. Anh
không biết rõ một điều đơn giản là mối thù hận của vị sủng thần này bắt
