Điều nhận xét của nữ Công tước, mặc dầu do những định kiến thiên lệch,
đã đánh trúng điểm yếu của Gôya. Tuy vậy, anh cũng chống trả:
– Vậy thì tôi có thể làm gì? Hay tôi cứ tiếp tục vẽ tranh biếm họa, đả
kích, để người ta tịch thu và ném hết vào lửa? Hay tôi cứ phải vẽ những
bức tranh làm cho Đông Manuen run sợ nhưng chính hắn lại tống tôi vào
ngục tối? Con người tôi đây, tôi có thể phụng sự cái gì? với kiểu đóng vai
“tử vì đạo” để làm vui lòng Công nương? Hay chỉ múa may như một con
rối dưới sự điều khiển của bàn tay nhiều tham vọng của Công nương?
– Chẳng có gì trong việc làm của ông hiện nay làm cho tôi thích và cảm
phục. Từ cái ngày ông chọn con đường hiếu danh của những kẻ cơ hội, thì
thú thật với ông tôi cũng mất nốt chút ít tín nhiệm đối với ông và sự nghiệp
nghệ thuật của ông rồi.
– Công nương tự coi mình là quan tòa và lên án tôi chăng?
Mặc dù đã tự nhắc đi nhắc lại là phải hết sức bình tĩnh, Franxitxcô cũng
cảm thấy không còn đủ kiên nhẫn để tự kiềm chế. Điều làm anh phẫn nộ
nhất, chính là sự tự nhận thức thấy mình ham muốn đến điên cuồng được
làm mãn ý người đàn bà ghê gớm kia.
– Tất cả mọi người, công chúng Tây Ban Nha ấy, có ai không phải là
quan tòa đối với một nghệ sĩ? - Nàng nói ngọt ngào với một nụ cười khó
hiểu.
– Nghệ thuật của tôi không sợ những lời không chân chính.
Maria Cayettana hiểu là mình đã đi hơi quá xa.
– Đối với nghệ thuật của tôn ông, tôi vẫn kính phục sâu sắc. Tôi xin bảo
đảm điều ấy.
Nữ Công tước nói rất chân thành và sự thay đổi thái độ của nàng đột
ngột đến nỗi làm cho Gôya ngẩn người ra, hơi thở như nghẹn lại trong lồng
ngực. Anh ngập ngừng:
– Xin đa tạ công nương.
