sống ở thành phố Boócđô, một tập thể người Tây Ban Nha di tản, cư trú
chính trị tại đó đã tiếp nhận ông.
Chỉ có một lần, khi ông đã tám mươi tuổi, ông trở về Mađrit thăm lại căn
nhà của ông, “Căn nhà Lão điếc', nơi đây vợ ông, và các bạn bè ông đã qua
đời, nhưng đối với ông bấy giờ cũng không còn gì hấp dẫn. Ông quay trở
lại Boócđô và hai năm sau, ngày 16 tháng 4 năm 1828 ông từ trần tại đó.
Di hài ông không được yên nghỉ toàn vẹn, thoạt dầu được an táng tại nhà
thờ Đức Mẹ thánh Boócđô, sau, vào năm 1900, được chuyển về táng tại
Xan Idiđrô, nơi mà sinh thời, ông đã được sống những năm tháng tươi đẹp
nhất, sau cùng lại được chuyển đến táng tại Xanh Angtoan ở Flôriđơ.
Bộ di cốt của ông thiếu hẳn cái sọ. Chắc hẳn một nhà sưu tập nào đó đã
giữ cái sọ ấy làm báu vật bí mật của riêng mình.
Rút trong bộ sưu tập: “Les miniatures Hypérion”
Phần có tiêu đề: “Gôya” (Nhà xuất bản Hypérion-Paris)
HENRI DUMONT
