như một kẻ điên rồ. Những bài học trước đây thật là chua chát, và bây giờ
anh biết rằng vũ khí đấu tranh của anh là bút vẽ chứ không phải là thanh
kiếm. Song, chừng nào anh còn phải sống lưu vong ở Italia, anh không thể
làm gì được. Anh không biết làm thế nào để được ân xá, có thể trở về xứ sở
để phục vụ Tổ quốc. Anh viết thư cho Mactin Dapatơ hỏi ý kiến anh và nhờ
anh giúp đỡ. Giuanitô kiếm được việc làm bốc xếp hàng ở Lunggôtêvêrê.
Anh ta cũng thấy nhớ quê hương. Dĩ nhiên Giuanitô có thể trở về Tây Ban
Nha, không có điều gì sợ hãi, nhưng anh không nỡ rời bỏ một người bạn -
anh nói rõ ràng như vậy - rất cần được chăm nom săn sóc.
Franxitxcô buồn rầu chờ ngày chấm dứt cuộc sống lưu vong. Anh biết
mơ ước này rất mỏng manh. Anh phải hành động. Trước hết anh viết thư
cho Giôdépfa, xin nàng tha lỗi, thề với nàng là anh đã thay đổi cách sống
cũ và yêu cầu nàng đến với anh. Anh không nói với chính mình cũng như
với mọi người khác là còn yêu nàng. Anh cũng biết nàng không còn yêu
anh nữa. Nhưng về danh nghĩa, nàng vẫn là vợ anh, anh thấy phải thực hiện
nghĩa vụ người chồng đối với nàng. Anh vẫn gửi tiền về cho nàng rất đều
đặn. Hình như nàng vẫn nhận tiền mà không chê trách gì, nhưng nàng tuyệt
nhiên không trả lời thư anh. Anh viết một thư nữa. Rồi một lần thứ ba nữa.
Anh vẫn không được trả lời. Cuối cùng, anh viết cho Dapatơ yêu cầu bạn
anh đến gặp nàng để biết rõ thái độ.
Ở Mađrit mọi người đều biết phu nhân Giôdépfa Gôya giữ một địa vị
quan trọng trong gia đình anh trai. Bayơ đã lấy vợ, vợ ông rất trẻ, chơi bời
phù phiếm, thích bỏ mặc nhà cửa lộn xộn cho cô em chồng khó khăn lặng
lẽ thu xếp.
Giôdépfa không hay đi chơi. Rất ít khi người ta gặp nàng ở rạp Ca nhạc
hay Vũ kịch. Nàng thích náu hình trong bóng tối và khi anh trai tiếp khách,
nàng chỉ lặng lẽ như một chiếc bóng, nàng ít nói và chẳng cười bao giờ.
Nàng thận trọng tránh gặp tất cả những ai có thể quen biết người chồng mà
nàng cho rằng đã làm nàng nhục nhã.
Dapatơ nuôi rất ít hy vọng khi làm sứ giả bào chữa cho Franxitxcô. Tuy
vậy anh rất tận tâm làm, một phần tin tưởng ở ngay sự chuyển biến trong
