ngon, còn rượu ngon thì họ không được uống. Nghề nấu rượu lậu đã thịnh
hành, lẽ tất nhiên là những cuộc khám xét, bắt bớ sinh ra nhũng nhiễu.
Những điều oan uổng xảy ra rất nhiều. Nhà đoan không có cách bắt được
người nấu, thường thường quay lại bắt người chủ đất. Vì thế, người ta được
mục kích những vụ án có vẻ khôi hài. Khôi hài vì vô lý. Có người không về
nhà quê bao giờ cũng bị phạt vì trong một sào ruộng bỏ hoang của người ấy,
nhà Đoan nom thấy một thúng bã rượu. Hơn nữa, những quân vô lương tâm,
vì sự thù hằn nhỏ nhen hay vì lợi đem bã rượu ném vào nhà người ta rồi đi
báo : dân lương thiện ở thôn quê vì thế lo sợ, thấp thỏm không biết sẽ bị
buộc tội lúc nào. Bộ quần áo nhà Đoan trở nên một sự kinh khủng nơi thôn
dã.
Lòng phẫn uất của nhân dân đối với chế độ rượu đã khiến chính phủ bỏ
sự độc quyền mấy năm nay. Nhưng vì điều kiện lập nhà nấu rượu rất khe
khắt, nên chỉ có một vài công ty dám ra tranh khôn với hãng Fontaine. Sự
độc quyền về phương diện pháp luật không còn nữa, nhưng… về mọi
phương diện khác, nó vẫn còn là độc quyền như trước.
Sự cải cách hờ ấy không có lợi gì cho dân quê cả.
Chính phủ cũng biết vậy nên vẫn lưu tâm tìm cách sửa đổi chế độ hiện
thời. Chúng tôi tưởng giản dị nhất và vừa ý dân quê nhất là trở lại chế độ tự
do nấu rượu của đạo nghị-định năm 1893.
Dẫu sao điều cần kíp sửa đổi ngay là những điều luật khe khắt như điều
luật 94 của đạo nghị định năm 1921 về rượu bắt tội cả những người nào có
bã rượu trong nhà hay ngoài ruộng, và những phương pháp của bọn thừa
hành dùng để tăng số rượu bán trong hạt họ. Không ai không biết rằng nhiều
nơi, thuế rượu thành ra một trực thuế na ná như thuế thân : mỗi người mỗi
tháng cần phải uống một chai bố, dẫu không muốn say rượu cũng vậy. Đó là
một việc không thể xảy ra được ở một nước văn minh, một việc khiến lòng
dân oán thán, một việc chính phủ cần lưu tâm đến để trừ khử đi. Rượu là
một chất độc, ai muốn dùng thì phải chịu lấy cái hại và phải trả thuế, còn
người nào không uống là một người dân biết trọng sức khỏe của mình, đáng
làm gương cho kẻ khác, không thể ép họ uống được.
