như vậy, không phải vì nghèo khổ mà nhà cửa không được phong quang.
Phương ngôn ta có câu : « đói cho sạch, rách cho thơm ». Câu phương ngôn
ấy đáng để cho dân ta coi là một bó đuốc đưa họ đến một cõi đời sáng sủa,
hợp vệ sinh.
Câu phương ngôn ấy cũng là một chứng cớ của sự sạch sẽ của dân ta.
Và nếu hiện giờ, họ không thực hành cái thuyết « đói sạch, rách thơm » kia,
không phải là họ đần độn ngu muội gì, chẳng qua là vì không ai chỉ bảo cho
họ những phương pháp vệ sinh mà thôi. Những gian nhà tối tăm lụp xụp, ẩm
thấp của họ, từ ngàn năm xưa đã có, họ cứ theo con đường cũ đã vạch sẵn
mà đi, không được ai chỉ bảo thêm, cho nên đến bây giờ, nó vẫn ẩm thấp,
vẫn lụp xụp, vẫn tối tăm.
Vậy, nếu bây giờ, có người đến bảo họ rằng : « Cũng với một số tiền
làm nhà ấy, cũng với những tài liệu ấy, chúng tôi có thể xây dựng lên những
ngồi nhà phong quang hơn, rộng rãi hơn, có mỹ thuật và hợp vệ sinh hơn »,
thì lẽ tự nhiên là họ vui vẻ, mừng rỡ mà phá đổ những căn nhà lụp xụp,
dựng những ngôi nhà sáng sủa để sống một đời sung sướng hơn.
Những người đến bảo họ điều ấy, là những người xuất thân ở trường
Cao đẳng mỹ thuật Hà-nội, ban kiến trúc, những người đã từng nghiên cứu
về vấn đề nhà cửa ở thành thị và thôn quê. Ban kiến trúc, người mà ta
thường thường tưởng là chỉ có ích cho những người giàu có, muốn xây
những kiểu nhà đồ sộ, như vậy đã có dịp tỏ rằng họ có ích cả cho người
nghèo khổ nữa. Ban mỹ thuật cũng vậy. Những người có trí, sau khi ở nhà
trường ra, vẫn hằng để tâm đến những kỹ nghệ nhỏ ở nước nhà và hiện giờ,
trong sự yên lặng, họ đương tìm tòi phương pháp đem mỹ thuật cho những
người nghèo, cho dân quê, cho thợ thuyền được hưởng. Riêng về phương
diện nhà cửa, họ đương tìm cách làm cho những đồ vật thường dùng nơi
thôn ổ, cái chõng tre, cái chạn bát… trở nên có vẻ mỹ quan trong những căn
nhà cao ráo, phong quang, những căn nhà Ánh Sáng.
Vì đó cũng là một mục đích của hội Ánh Sáng mới thành lập. Những
nhà kiến trúc, những nhà mỹ thuật tôi vừa nói là những người có chân trong
hội, đương cùng với nhiều người khác, và rồi có lẽ cùng với đại đa số của
