Ngài
Văn-thù hỏi ông Duy-ma-cật: Chúng tôi ai cũng nói rồi, đến lượt nhân giả
nói thế nào là “pháp môn không hai”?
Ông
Duy-ma-cật ngồi im lặng.
Ngài
Văn-thù khen: Hay thay! Hay thay! Cho đến không có văn tự ngữ ngôn,
đó mới thật vào “pháp môn không hai”.
(Kinh Duy-ma-cật phẩm Pháp Môn Bất Nhị)
Người đọc kinh Phật rất khó hiểu vì cách lập ngôn trong kinh. Thế thường nói
hai hoặc nói một, nếu không phải một, là hai, không phải hai là một. Tại sao trong kinh
nói “không hai” mà chẳng nói một? Bởi một đối hai, hai đối một, ở đây chỉ pháp thoát
ngoài đối đãi nên nói “không hai”. Nếu có dùng ngôn ngữ cũng vì để dẹp ngôn ngữ,
như đoạn ngài Văn-thù nói. Đến chỗ cứu kính ấy không còn lời để diễn bày, vừa có
diễn bày đều rơi vào đối đãi, chỉ ngay đó nhận được mới là người đạt đạo. Chính đó là
chỗ im lặng của ông Duy-ma-cật. Nói mà không nói là mượn ngôn ngữ để dẹp ngôn
ngữ, không nói mà nói là im lặng để thầm chỉ Chân Lý Tuyệt Đối bặt hết ngữ ngôn.
Đó là thái độ hai vị Bồ-tát ở cuối phẩm này.
Trong các kinh còn đầy dẫy những đoạn chỉ dạy Chân Lý Tuyệt Đối này, chỉ e
dẫn lắm thêm rườm, chúng ta hãy bước sang lãnh vực Thiền sư.
Trước tiên là bài thuyết pháp kỳ diệu của Tổ Huệ Năng:
Sau khi khai ngộ, được Ngũ Tổ truyền y bát bảo trở về phương Nam, Tổ đi đến
ngọn Đại Dữu bị Huệ Minh đuổi theo kịp. Tổ để y bát trên tảng đá vào rừng ẩn. Huệ
Minh đến gặp y bát, song giở lên không nổi, gọi:
-
Hành
giả! Tôi đến đây vì pháp, không phải vì y bát.
Tổ nghe gọi, bước ra ngồi trên tảng đá bảo:
-
Nếu ông vì pháp, hãy bình tâm nghe tôi nói.
Huệ Minh đứng yên lặng giây lâu.
Tổ bảo:
-
KHÔNG
NGHĨ THIỆN, KHÔNG NGHĨ ÁC, CÁI GÌ LÀ BẢN LAI DIỆN
MỤC CỦA THƯỢNG TỌA MINH?
Nghe câu này, Huệ Minh liền đại ngộ.
Bài
thuyết pháp ngắn, gọn này phản ảnh trung thực một sự nghiệp to tát Tổ vừa
lãnh hội nơi Ngũ Tổ và đang mang nó về phương Nam. Chính đó cũng là bản hoài của
chư Phật.
Bản lai diện mục là “bộ mặt thật xưa nay” của chúng ta, nó là tên khác của Đạo,
của Pháp thân, của Phật tánh, của Chân tâm... Chúng ta có bộ mặt thật muôn đời không
đổi, mà tự bỏ quên nó, bám vào thân hình tạm bợ cho là thật mình. Cái thân hình đang
chấp giữ là thật mình, nó thay đổi từng phút giây, hợp tan không nhất định. Thế thì lấy
gì bảo chứng cho nó là thật? Quả thật một hình tướng biến thiên, một hợp thể tạm bợ.
Nó có, mà không thật có vì luôn luôn đổi thay, còn mà không thật còn vì hợp tan
chẳng định. Nếu chấp chặt nó là ta, thật là cái ta tạm bợ làm sao! Hoặc có người biết
thân này giả dối, chính cái tâm biết thiện, biết ác, biết phải, biết quấy, tốt xấu... mới
thật là ta. Song cái tâm phân biệt hai bên, cũng là đổi thay tạm bợ. Vì vừa dấy nghĩ về
lành về dữ thì nó đã sanh diệt rồi. Nếu buông hết mọi vấn đề đối đãi, tìm lại nó thì tung
