Nguyễn Công Hoan
Bước đường cùng
Chương 27
Đám ma chị Pha, như cuộc khủng bố của thần chết. Nó vẻn vẹn chỉ có ba
người, thì một người đã cứng đờ, mặt mũi thâm sì, nằm trong cái áo quan
gỗ mỏng, bu lu dưới đòn càn mà hai đầu có hai người sống giúp, là Pha và
Dự. Ngoài ra, không ai dám mó tay làm giúp một người chết dịch. Thấy
đám ma người ta vội vàng chạy cho xa.
Chôn vợ xong, Pha về nhà soạn những quần áo của chị. Anh không thể
quên được nét mặt vợ đến chết, còn như nhăn nhó vì đau đớn. Anh nhớ mãi
lúc chị tắt thở thì chân tay co rúm như con vật bị thui. Thấy giường nằm
của vợ mọi khi, bây giờ vắng tanh, anh ôm con vào lòng, nức lên khóc.
Nghĩ đến cảnh gà trống nuôi con, anh đau đớn lắm. Anh thương vợ đã chịu
đói khát mấy hôm cuối cùng. Nhưng chợt nghĩ đến sự nhẹ nợ của người
chết, anh lại buồn cho thân thể anh. Cảnh anh đã túng lại thêm bấn. Giá
không có đứa con mà anh có bổn phận phải nuôi, anh có thể ăn cướp, ăn
trộm, dù có bị tù tội chăng nữa, anh cũng không còn phải để liên lụy cho ai.
Mà vào tù, dù có mất tự do, nhưng anh không phải lo cơm ăn áo mặc. Bây
giờ, cơm không có, áo không có, anh cần tự do để làm gì?
Bây giờ nhà đã bán, vợ đã chết, anh còn hy vọng gì ai đỡ đần để làm ăn
mong có tiền, một ngày kia trả được nợ cho ông nghị để lấy văn tự đợ
ruộng về. Âu là, anh bán phắt cho ông ấy ba sào từ bây giờ là khôn. Nghĩa
là trừ gốc, trừ lãi, trừ năm thùng thóc, ông ấy có bắt chẹt, anh còn có thể lấy
lại được chút ít để ăn cho qua ngày.
Cả đêm anh không ngủ được. Anh thấy cái đời người dân cày hết sực cực
nhọc. Người dân cày sống để làm việc vất vả, mà làm việc vất vả không
phải để hưởng sự sung sướng. Từ thuở bé, anh chưa dám ăn bữa nào ngon,
mặc bữa nào đẹp, ở thì nhà cửa chật hẹp, lụp xụp, tối tăm, chính những cái
ấy nó đã giết vợ anh. Anh muốn theo gót các anh, bỏ làng để tìm một nhà
nào, một xưởng nào để làm đầy tớ, hoặc cu ly cũng được.
Sáng sớm hôm sau, thấy trời hửng sáng, Pha đem chiếu và áo của vợ ra ao,
