N
Chương 5
Phản ứng của nhân dân Việt
Nam đối với hiệp ước 1862 và
các giáo sĩ
hân dân Nam Bộ không công nhận hiệp ước mà các phái viên
triều đình Huế vừa ký tại Sài Gòn với nước Pháp và Tây Ban
Nha. Các đặc phái viên toàn quyền của Tự Đức, Phan Thanh
Giản và Lâm Duy Hiệp bị dân chúng gọi là “kẻ phản bội Tổ quốc” và
triều đình là “coi thường dân”; “Phan, Lâm mãi quốc, triều đình
khi dân”.
Nếu như triều đình Huế khi ký hiệp ước, là nặng tư tưởng thất
bại chủ nghĩa, thì ngược lại nhân dân Việt Nam, về phần mình, lại
yêu nước sâu sắc. Trong những câu thơ dưới đây của nhà thơ Nam
Bộ, Phan Văn Trị diễn tả tâm trạng người dân miền Nam trong thời
buổi éo le ấy. Người ta nhận thấy, cùng một lúc với giọng đầy căm
giận, có lẫn trộn những dòng nước mắt và tinh thần cam chịu xót xa
trước cảnh nước mất nhà tan, đồng thời là một ý chí quyết tâm
chiến đấu chống cuộc xâm lược của ngoại bang:
“Tan nhà căm nỗi câu ly hận.
Cắt đất thương thay cuộc giảng hòa
Gió bụi đôi phen xiêu ngã cỏ
Ngậm cười hết nói nỗi quan ta(…)
