ông Đô đốc phải khẳng định rằng các giáo sĩ không thể làm những
nhân viên do thám có thể tin cậy được.
Trong công cuộc bình định của họ, không những các Đô đốc
cầm quyền không thể dựa vào các giáo sĩ được, mà còn phàn nàn
một cách chua chát về thái độ cư xử của họ và những khó khăn họ
thường gây ra cho các nhà chức trách quân sự và dân sự.
Ngay từ ngày 25/12/1859, Đô đốc Page đã viết cho Bộ trưởng
Hải quân:
“Những năm đầu mới lên ngôi, vua Tự Đức có một thái độ đối
xử khá ân cần với họ [các giáo sĩ]. Nhà vua đã ra lệnh cho các
quan lại địa phương có thái độ khoan dung, rộng rãi với họ
trong những chuyện làm trái pháp luật, những vụ phạm pháp
nhỏ. Nhưng rồi các giáo dân, do các giáo sĩ lãnh đạo đã ngày
càng xấc xược ngạo mạn đến mức độ, họ không thèm biết
đến cả chính quyền địa phương. Họ công khai nổi loạn, họ
tuyên bố người Kitô giáo không thể vâng lời những kẻ theo một
tôn giáo khác (…)
Đâu đâu cũng loạn ly. Họ [các giáo sĩ] cưỡng ép bắt đi những
em bé, những thiếu nữ rời khỏi gia đình để được Kitô hóa. Do
những hành động và những phản ứng ấy (tôi tóm tắt lại trong
hai từ này tất cả những lời buộc tội). Các giáo sĩ nghiễm nhiên
trở thành người lãnh đạo, hoặc bao che cho tất cả những cuộc
nổi loạn này: tất nhiên họ tham gia vào tất cả những hoạt
động bí mật chống lại nhà vua, kể cả những hoạt động khủng
khiếp nhất: sự sụp đổ của nhà nước và của non sông đang có
nguy cơ xảy ra dưới ảnh hưởng một tình thế như vậy. (…)
Để giữ gìn an ninh trật tự tại Sài Gòn, tôi đã phải thiết lập một
tòa thị chính. Ngạc nhiên biết bao khi ngày hôm sau, các giáo
