chính sách vừa mềm dẻo, vừa cứng rắn, buộc họ phải nằm
yên trong những giới hạn hợp lý hợp tình của cái uy tín mà họ
đang mong có được.
Các giáo sĩ vùng lân cận Huế còn lâu mới chịu chấp nhận biện
pháp giảng hòa này. Một vài vị tán thành một cách uể oải,
nhưng đại đa số thì qua những chuyện bất hòa, qua hành
động có chiều hướng muốn chứng minh rằng họ chưa khước
từ những tư tưởng cực đoan của mình. Giám mục, cùng với một
vài người cộng sự thông minh nhất, tiếp thu lời tôi khuyên
không nên vội vàng trong bất cứ vấn đề gì, còn ở lại Nam kỳ
và sẽ hành động khôn ngoan, một khi họ trở lại địa phận của họ,
sau khi hòa bình đã được củng cố vững vàng.
Những người sôi nổi hăng hái đều đã ra đi, tay làm dấu
thánh giá, theo sau họ là những lũ cướp thật sự.
Từ thái độ ấy có thể xảy ra nhiều khó khăn nếu người ta
không biết hành động một cách thận trọng. Với tư cách là
người Pháp hoặc người công giáo, họ chắc chắn sẽ yêu cầu
được bảo vệ, một khi họ bị dính líu vào những mưu đồ chính trị,
bất chấp những lời khuyên bảo chí tình chí lý của tôi.
Còn những tu sĩ Dominicains người Tây Ban Nha, thường hay ở
vùng thượng du Bắc kỳ, họ còn khó cai trị hơn gấp mấy
lần: hăng hái và cuồng nhiệt đến mức tột cùng, một số lớn
xuất thân từ những đảng du kích và những phần tử carlistes
(phái quân chủ chuyên chế theo Don Carlos), đã rời bỏ Tây
Ban Nha ra đi, tự nguyện với thanh kiếm, khẩu súng, cùng với
cây thập tự trên tay, tham gia bằng cả tâm hồn lẫn thể xác
vào những cuộc nổi loạn đang làm điêu đứng xứ Bắc kỳ.”
