“T
Chương 7
PHÁP XÂM NHẬP BẮC KỲ VÀ CUỘC
THÁM HIỂM SÔNG CỬU LONG
(MÉKONG)
ôi muốn tạo cho đất nước tôi một đế quốc thật sự
tại Viễn Đông. Tôi muốn nền văn minh Thiên Chúa
giáo của chúng ta có thể tìm thấy trong vùng đất
đai mới chinh phục ấy một cơ sở đồ sộ, từ đấy tỏa ánh ra
khắp mọi nơi của cái xứ sở tồn tại bao nhiêu tập quán bạo tàn.
Nhiều người còn nghi ngờ khả năng đạt tới mục đích, nhiều kẻ
khác lại lo về vấn đề kinh phí. Sau cùng, tôi còn nhiều khó
khăn phải khắc phục, nhưng tôi có niềm tin. Tôi bước đi như
chắc sẽ thành công. Cái lâu đài lộng lẫy mà tôi mơ ước, tôi sẽ
không được chứng kiến lúc hoàn thành, nhưng tôi sung sướng
đã khai nền đắp móng”
Những dòng viết trên đây nằm trong chương trình của
Chasseloup-Laubat, ngày 14/2/1862.
Tháng 1/1865, vẫn Chasseloup-Laubat viết:
“Tất cả suy nghĩ của tôi đều hướng về những vùng đất
này… Tôi chỉ thương hại cho những kẻ chỉ tóm lại mọi điều
bằng một chữ ‘phải’ và chữ ‘có’, mà không hiểu rằng, thường
