kênh rạch không đủ mức nước cần thiết. Ông ta đợi mùa mưa, hai
tháng nữa. Như vậy ông ta có thể di chuyển các pháo thuyền tới gần
các mục tiêu và tránh được những cuộc hành quân bộ trên những
điều kiện địa hình phức tạp. Ngày 15/6/1867, tất cả chuẩn bị đã sẵn
sàng; ông công bố nhật lệnh xuất quân.
Chiến dịch diễn ra không lâu lắm. Ngoài ra tầm cỡ tương đối
quan trọng của lực lượng tấn công của Pháp, trong đó có 17 pháo
thuyền tham gia: Triều đình Huế như phía quân xâm lăng đã dự
đoán trước, hoàn toàn không có khả năng gửi quân viện trợ tới, do
tình hình khó khăn nội bộ. Các doanh trại Việt Nam nhanh chóng bị
đánh bại, trong vòng có mươi ngày: Vĩnh Long, Châu Đốc, Hà Tiên
rơi vào tay quân Pháp. Những giám đốc các “Vụ bản xứ” đã được chỉ
định trước để cai trị các tỉnh mới chiếm, thay vào vị trí bỏ trống của
các quan Việt Nam trốn chạy; trong đó, dĩ nhiên, chẳng có vị nào
nghĩ đến chuyện nhận làm việc cho các nhà chức trách Pháp.
Hành vi độc đoán này, người Việt Nam coi như một sự phản bội.
Lại thêm một lần nữa, chúng ta sẽ thấy Napoléon III và chánh
phủ ông ta mất kiểm soát bởi hành động của Đô đốc-cầm quyền,
đã áp dụng những biện pháp trái ngược, nhưng cuối cùng cũng đành
chấp nhận như “sự đã rồi”, bởi nó có lợi cho nước Pháp.
Trong thời gian đó, tháng 7/1867, Đô đốc Rigault de Genouilly
thay thế Chasseloup-Laubat làm Bộ trưởng Hải quân. Rigault de
Genouilly ít hăng hái bằng ông Bộ trưởng trước. Ông ta còn giữ ít
nhiều kỷ niệm khó khăn mọi mặt mà ông ta đã vấp phải những
năm đầu ở Việt Nam.
Ngay từ khi nhận chức Bộ trưởng, Rigault de Genouilly biết
những ý định mà La Grandière chẳng hề che giấu chút nào sẽ
chiếm thêm những đất đai mới. Ngày 28/2/1867, ông ta cho phép
