mình là “Vương” (vua) và như vậy là chỉ tự cho mình một chủ quyền
gần như là hạng dưới mặt pháp lý, nó có những điểm giống như
tình hình những ông “reges” (vua) Clovis, hoặc Théodorie, đối với
các “imperatores” (Hoàng đế) thời Trung cổ phương Tây vậy.
Nhưng mà đối với bầy tôi và đối với bất cứ một cường quốc
nào, ngoài Trung Quốc ra thì các nhà vua Việt Nam vẫn tự xưng là
“Hoàng đế”. Cái tước hiệu hai chiều ấy mà người Trung Quốc
rất biết, nhưng cứ phải nhắm mắt làm ngơ đi, rất có ý nghĩa. Nó
vừa biểu thị ý chí người Việt Nam thực sự làm chủ đất nước mình mà
vẫn biết mềm dẻo trước tình hình hiện thực và tất yếu chính trị.
Nó vừa biểu hiện niềm tự hào của một dân tộc không bao giờ chịu
khuất phục ngoại bang, nhưng một niềm tự hào không mang tính
cách dân tộc hẹp hòi, kết hợp với một nguyện vọng thiết tha được
sống trong hòa bình. Cũng cần nói thêm rằng người Việt Nam,
quan tâm xoa dịu lòng kiêu căng của Trung Quốc, ít ra cũng biết
duy trì tinh thần kiêu hãnh của mình. Đối với Trung Quốc, là nước
luôn luôn mang ý đồ bá chủ hoàn cầu, Việt Nam tự khẳng định
mình như một “quốc gia bàn đạp”, ít ra cũng như một “quốc gia vệ
tinh”, và vì vậy cho rằng trên thế giới chỉ có hai quốc gia văn
minh, tức có tổ chức, theo Khổng Tử và có chủ quyền thực sự: Trung
Quốc và Việt Nam, “Bắc” và “Nam”.
Vậy, nên các nhà chức trách Việt Nam bắt giữ hai người Tàu cộng
tác với Dupuis, tịch thu những thuyền tàu chở gạo muối, sẵn sàng
ngược Vân Nam của họ. Dupuis, mạo hiểm phô trương lực lượng
mình, cho bắt hai viên quan lại Hà Nội và giam trên một chiếc tàu
nhỏ.
Được tin báo, triều đình Huế liền phái ngay ra Hà Nội ông Thứ
trưởng Bộ Quốc phòng(!?) Phan Đình Bình và giao cho Thống chế
Nguyễn Tri Phương chuẩn bị những biện pháp đối phó thích hợp.
Nguyễn Tri Phương triệu tập Dupuis tới và nói cho y biết rằng:
