các công sứ, trước đây rất hạn chế giờ đã được tăng cường để mỗi
một tỉnh có một viên công sứ Pháp đứng đầu.
Ở
miền Bắc cũng như miền Trung, các quan đứng đầu tỉnh,
Tuần vũ hay Tổng đốc, nhận thẳng các mệnh của viên công sứ mà
thực chất là những người trực tiếp cai trị qua trung gian. Để tư vấn
về các vấn đề lợi ích địa phương, Doumer thành lập những hội
đồng bảo hộ ở miền Bắc vào năm 1898, ở miền Trung vào năm
1900. Vậy là chế độ bảo hộ chỉ còn tồn tại trong các hiệp ước trên
giấy tờ mà thôi.
Theo chỉ dụ nhà vua, quyền sở hữu đất đai từ đây được thừa
nhận cho người Pháp trên toàn lãnh thổ Việt Nam. Hơn nữa, nhà vua
còn nhường cho chánh phủ toàn quyền Đông Dương cái độc quyền
sử dụng những tài nguyên đất đai không thuộc các cơ quan công
cộng, tức là cái độc quyền được chuyển nhượng đất đai vắng chủ.
Từ tháng 9/1898, một nghị định của Paul Doumer tổ chức nhường
những số “đất tự do” đó cho bọn thực dân Pháp. Do đó mà Jeans
Dupuis được nhận, gọi là đáp lại những “công lao đóng góp”, 25.000
ha đất mỏ ở đảo Kẻ Bào. Từ 1890 - 1896, 32.202 ha đã được nhượng
theo cách ấy và từ 1897 - 1901, Doumer đã cấp phát 155.449 ha.
Các hội truyền giáo được sở hữu, ở Bắc kỳ chẳng hạn, khoảng
30.000 ha ruộng. Muốn có công ăn việc làm, nông dân phải “trở lại
đạo”; các giáo sĩ giảng dạy cho họ đức vâng lời và sự quy phục một
chế độ phát canh phong kiến
.
Lâu nay, các quan lại Việt Nam thu thuế nộp cho chánh phủ
Huế. Từ năm 1898, chánh phủ Pháp tự đảm nhận lấy việc thu tất
cả mọi khoản thuế: một chỉ dụ của nhà vua giao cho chánh phủ bảo
hộ việc quản lý hoàn toàn nền tài chính đất nước. Từ đây, nước
Pháp toàn quyền sử dụng số tiền thu nhập đó, mà chỉ phải cho vào
