- 254 -
Đại Đường Tây Vực Ký
Phật giáo được hưng thịnh. Cho nên, trong Già Lam có một tinh xá để
thờ vị A La Hán đó.
Trong tinh xá, có một tượng Phật bằng đá lớn. Trên tượng có một cái
lọng tròn bằng vàng che bên trên đều dùng những đồ quý báu để trang
sức. Khi người ta đi nhiễu, cái vòng tròn xoay theo và khi người ta dừng
thì nó sẽ dừng lại. Nghe người xưa nói rằng do nguyện lực, Thánh nhơn
hộ trì hoặc do những kỷ thuật bí mật tạo thành. Xem các tường đá nơi
nầy rất là kiên cố. Khảo sát bình luận, vẫn chưa biết hết. Từ nước nầy đi
qua núi lớn đến nước Thi Khí Ni.
Nước Thi Khí Ni có chu vi hơn 2000 dặm. Đô thành chu vi khoảng
năm sáu dặm. Núi sông trùng điệp, đá cát rất nhiều. Có nhiều lúa mạch
nhưng ít lúa mùa, cây cối nhiều hoa quả ít. Khí hậu lạnh, phong tục thô
bạo, họ có thể giết người hoặc trộm cướp mà chẳng biết lễ nghi thiện
ác gì cả. Mê tín chẳng biết làm phước, hiện đời gặp nhiều tai ách. Hình
dạng người xấu xí hay mặc đồ da. Chữ nghĩa như nước Đỗ Hóa La. Lời
nói có khác. Qua khỏi nước Đạt Ma Tất Thiết Đế là núi cao nằm ở phía
nam, và sau đó đến nước Thương Di.
Nước Thương Di có chu vi hơn 2560 dặm. Núi sông liên tục nhau.
Ngũ cốc trồng khó nhưng lúa mạch dễ trồng, có nhiều chim hoàng hạc
mái. Do đất đá đổ xuống mà thành rẫy. Nhiều trận cháy rừng dữ dội
và sau đó người ta qua lại được bình an. Nếu thiếu cầu nguyện thì gió
mưa sấm sét bộc phát. Thời tiết lạnh lẽo, phong tục vội vã, tánh người
thuần chất chẳng có lễ nghi. Trí mưu hẹp hòi, kỷ năng thô thiển. Chữ
viết giống như nước Đỗ Hóa La, ngôn ngữ khác biệt. Áo quần bằng da.
Dòng dõi thuộc họ Thích. Tôn trọng Phật pháp. Tuy thế quốc dân cũng
chưa thuần tín. Có hai ngôi Già Lam, ít tu sĩ.
Từ biên giới phía đông bắc đi vào núi qua những hang động nguy
hiểm hơn 700 dặm đến sông Ba Mê La. Từ đông sang tây hơn 1000 dặm,
từ nam ra bắc hơn 500 dặm. Đất hẹp, có nơi không quá 10 dặm. Hai bên
tuyết đóng cho nên rất lạnh, ngay cả mùa xuân mùa hạ tuyết vẫn bay
cả ngày lẫn đêm. Đất đai khô cằn chỉ còn sỏi đá. Khó trồng cây, chỉ có
cỏ mọc nhiều những nơi hoang vu như thế chẳng có người nào dừng
chân.
Trong sông Ba Mê La, có một cái hồ rồng lớn, từ đông sang tây 300
dặm, từ nam ra bắc 50 dặm. Giáp liền với núi cao, nằm giữa Thiệm Bộ
Châu và đất này nằm chỗ cao nhất, nước rất là trong như gương và rất
sâu, màu sắc xanh đen, vị rất ngọt. Có nhiều loại cá giao, cá chép, rùa
v.v...bơi lội trên mặt nước, có ba ba, nhạn, hà mã, ngỗng.
Những trứng chim rất lớn, con thú lấy cỏ che khuất lại, hoặc lấy cát
