- Cuối cùng, sau khi đã thoát khỏi nỗi chán chường đè nặng trong lòng từ
ngày vợ qua đời, tôi định bắt tay vào làm việc. Tôi vào làm viên chức ở một
thị trấn trong tỉnh. Nhưng, ở trong những căn buồng lớn của công sở, tôi
mắc bệnh đau đầu, mắt kém đi. Lại thêm một số nguyên nhân khác nữa...và
tôi xin về. Tôi muốn đến Matxcơva, nhưng một là thiếu tiền, hai là... tôi đã
nói với ông rằng tôi đành chịu khuất phục. Sự khuất phục ấy đến với tôi vừa
đột ngột vừa không đột ngột. Về tinh thần thì tôi đã khuất phục từ lâu,
nhưng cái đầu tôi nó vẫn chưa chịu cúi xuống. Tôi cho rằng ý nghĩ và tình
cảm của tôi trở nên ôn hoà như vậy là do ảnh hưởng của đời sống nông
thôn, do sự bất hạnh của tôi .. Mặt khác, tôi đã thấy từ lâu rằng hầu hết
những người láng giềng già và trẻ của tôi lúc đầu nể sợ tôi vì sự thông thái
của tôi, vì tôi đã từng ra nước ngoài và tôi có những ưu thế khác nữa do
được giáo dục đến nơi đến chốn, nhưng bây giờ chẳng những họ đã hoàn
toàn quen với tôi, thậm chí còn bắt đầu đối xử với tôi hơi thô lỗ, gần như
không giữ ý giữ tứ gì hết, họ không lắng nghe những lời nghị luận của tôi,
và khi nói với tôi, họ không dùng những tiếng đệm lễ phép nữa. Tôi cũng
quên không nói với ông rằng trong năm đầu sau khi cưới, vì buồn chán, tôi
đã toan đi vào văn học và thậm chí đã gửi bài đăng tạp chí, nếu tôi không
nhầm thì đấy là một truyện vừa. Ít lâu sau, tôi nhận được lá thư lời lẽ rất lễ
độ của người biên tập, trong thư có nói rằng qua bài viết của tôi thì không
thể phủ nhận phần trí tuệ của tôi, nhưng về tài năng thì phải nói là chưa thể
thừa nhận được, mà trong văn học thì cần nhất là phải có tài. Hơn thế nữa,
tôi được người ta biết rằng có một người Matxcơva qua vùng này, thêm nữa
lại là một chàng trai hết sức tốt, trong một buổi tối tiếp tân của ngài tỉnh
trưởng, nhân nhắc đến tôi, đã gọi tôi là một kẻ mạt vận và trống rỗng.
Nhưng sự mù quáng gần như tự nguyện của tôi vẫn còn tiếp tục: ông biết
đấy, tôi không muốn tự "bạt tai" mình. Nhưng một buổi sáng kia, rút cuộc
tôi cũng đã mở mắt ra.
Chuyện đó xảy ra như thế này. Viên cảnh sát trưởng của huyện ghé thăm
tôi để nhắc tôi chú ý đến cây cầu đổ nằm trong địa phận của tôi. Quả thực là
tôi không biết lấy gì để chữa chiếc cầu ấy. Sau khi đã chén hết miếng thịt
