không phải là sự vi phạm trật tự pháp luật vĩnh cửu. Sự trừng phạt không được
gây ra sự kinh tởm nhiều hơn so với sai lầm, sự nhục nhã của việc phạm tội
không được biến thành sự nhục nhã đối với luật pháp. Nếu như điều bất hạnh trở
thành sự phạm tội, hay sự phạm tội trở thành điều bất hạnh, thì việc đó sẽ làm
lung lay những cơ sở của nhà nước. Hội nghị dân biểu, rất xa với quan điểm ấy,
thậm chí không tôn trọng cả những quy tắc cơ bản của nền lập pháp.
Tâm hồn nhỏ nhặt, cứng nhắc, tầm thường, vị kỷ, của lợi ích chỉ nhìn thấy
trước mặt nó cái mà nó tự cảm thấy bị tổn thương ; ví như, một kẻ thô bạo, vô
học, sẵn sàng coi người đi qua đường nào đó là con người xấu xa nhất và hèn mạt
nhất trên trái đất chỉ vì người này đã dẫm lên cục chai của y. Y coi những cục
chai của y là tiêu chuẩn để đánh giá hành động của con người. Y biến điểm xúc
tiếp giữa y với người qua đường thành điểm duy nhất mà chính bản chất của
người ấy xúc tiếp với thế giới. Nhưng, một người có thể dẫm lên cục chai của tôi
mà vẫn là con người trung thực, hơn nữa, vẫn là người rất tốt. Giống như các vị
không nên đánh giá con người theo quan điểm những cục chai của các vị, các vị
cũng không nên nhìn người bằng con mắt của lợi ích riêng của các vị
1*
. Lợi ích
riêng tư biến cái phạm vi trong đó con người thù địch vấp phải nó, thành phạm vi
sống còn của con người đó. Nó biến luật pháp thành người bẫy chuột chỉ nghĩ có
một điều là làm thế nào để diệt được những con vật gậm nhấm có hại, - bởi vì
người bẫy chuột không phải là nhà khoa học tự nhiên, cho nên người đó coi chuột
chỉ là những con vật có hại. Nhưng nhà nước thì phải nhìn con người vi phạm thể
lệ về rừng là một cái gì lớn hơn kẻ phạm pháp, lớn hơn kẻ thù của rừng. Lẽ nào
mỗi người công dân lại không gắn liền với nhà nước bằng hàng ngàn sợi dây thần
kinh sống và lẽ nào nhà nước lại có quyền cắt đứt tất cả những dây thần kinh ấy,
chỉ vì người công dân này đã tự ý cắt đứt một sợi dây thần kinh nào đó? Nhà
nước cũng phải coi người vi phạm thể lệ về rừng là một phần tử sống của nhà
nước trong đó máu của trái tim nhà nước đang chảy, là một người lính có nhiệm
vụ bảo vệ tổ quốc, là một người làm chứng mà tòa án phải chú ý lắng nghe, là
một thành viên của công xã đang thực hiện những chức năng xã hội, một người
chủ gia đình mà sự tồn tại thật là thiêng liêng và cuối cùng, điều chủ yếu nhất, -
là một công dân của nhà nước. Nhà nước không thể nhẹ dạ gạt bỏ một thành viên
của mình khỏi tất cả những chức năng đó, bởi vì mỗi lần biến một công dân thành
một kẻ phạm tội thì nhà nước cắt bỏ những bộ phận sống ra khỏi thân mình. Và
nhà lập pháp có đạo đức trước hết sẽ coi việc đưa một hành vi cho đến nay không
