Chúng ta nhớ rằng, người ta đã tuyên bố hoàn toàn tin cậy người bảo vệ làm
công việc tố giác, khi bàn về vấn đề giao cho y quyền đánh giá. Chúng ta nhớ
rằng §4 là sự biểu quyết tín nhiệm người bảo vệ.
Giờ đây, bỗng nhiên chúng ta biết rằng người bảo vệ làm công việc tố giác
cần được kiểm soát, thêm nữa, cần được kiểm soát thật ngặt nghèo. Giờ đây y
xuất hiện không chỉ với tư cách là con người, mà còn với tư cách là con ngựa, bởi
vì cựa giày và cỏ khô được coi là những động lực kích thích duy nhất đối với
lương tâm của y; thì ra việc bổ nhiệm suốt đời chẳng những làm suy nhược tinh
thần trách nhiệm, mà còn làm cho nó hoàn toàn bị tê liệt. Chúng ta thấy rằng tính
tư lợi có hai thứ thước đo và hai thứ bàn cân để đánh giá con người, có hai thứ
thế giới quan, hai thứ kính, một thứ kính nhuộm tất cả thành màu đen, một thứ
kính nhuộm tất cả thành màu hồng. Khi cần hy sinh những người khác cho công
cụ của mình, khi bàn tới việc tô điểm cho những thủ đoạn hai mặt của mình, lúc
đó tính tư lợi đeo cặp kính màu hồng, qua cặp kính đó, công cụ và thủ đoạn của
nó hiện ra dưới một ánh hào quang kỳ lạ; lúc đó nó ru ngủ cả bản thân nó lẫn
những người khác, bằng những mơ ước viển vông và êm đềm của một tâm hồn
dịu dàng và cả tin. Trong mỗi nếp nhăn trên khuôn mặt nó đều thoáng qua một nụ
cười hiền hậu. Tính tư lợi xiết chặt tay đối phương của mình đến phát đau lên,
nhưng làm như vậy là xuất phát từ tấm lòng tin cậy. Nhưng đột nhiên cảnh tượng
thay đổi: bây giờ vấn đề đã là cái lợi của bản thân; vấn đề là ở chỗ phải kiểm tra
hết sức thận trọng công dụng của những công cụ và phương tiện ở hậu trường,
nơi mà ảo ảnh của sân khấu đã biến mất. Là kẻ hiểu biết người rất sành, tính tư
lợi đeo một cách thận trọng và nghi ngờ cặp kính màu đen của sự khôn ngoan,
những cặp kính của thực tiễn. Giống như một gã buôn ngựa lão luyện, tính tư lợi
xem xét người ta rất lâu, không bỏ sót tý gì, và nó coi người ta cũng nhỏ nhen,
cũng đê tiện và bẩn thỉu như bản thân nó.
Chúng tôi không định tranh cãi với thế giới quan của tính tư lợi, nhưng
chúng tôi muốn bắt nó phải triệt để. Chúng tôi không muốn nó độc chiếm hết tất
cả sự khôn ngoan ở đời, và chỉ để cho người khác những ảo tưởng. Chúng ta hãy
giữ lại trong giây phút sự chú ý của cái tinh thần ngụy biện của lợi ích tư nhân,
trên những kết luận của chính nó.
Nếu như người canh gác có trách nhiệm tố giác phù hợp với hình dáng con
người mà các vị hình dung, nếu như sự bổ nhiệm suốt đời hoàn toàn không tạo
cho người đó cái cảm giác độc lập, tin tưởng và tôn nghiêm trong công việc hoàn
