một biểu hiện của tinh thần, mà tuyệt nhiên không phải là sự bảo trợ của đặc
quyền, không phải là yêu sách đòi tuân thủ những ước lệ? Lẽ nào điều kiện đó lại
không phải là yêu sách của bản thân công việc, mà là yêu sách của một người
nhất định?
Tiếc thay, bản chỉ thị về kiểm duyệt đang làm gián đoạn sự tán
dương của chúng ta. Bên cạnh việc đảm bảo về những năng lực khoa
học thì còn có yêu sách về địa vị và tính cách. Địa vị và tính cách!
Tính cách trực tiếp đi theo sau địa vị đến mức dường như nó hoàn toàn toát
ra từ địa vị. Vì vậy, chúng ta hãy bắt đầu từ địa vị. Địa vị đã bị lèn chặt vào giữa
các năng lực khoa học và tính cách đến mức người ta tự nhiên bắt đầu nghi ngờ
sự trong sáng của các ý đồ đã đẻ ra điều đó.
Yêu sách chung về năng lực khoa học, - đó quả là tự do! Yêu sách riêng về
địa vị, - đó quả là không tự do! Những năng lực khoa học và địa vị cộng chung
lại, - đó quả là tự do tưởng tượng! Bởi vì năng lực khoa học và tính cách là điều
rất không rõ ràng, còn địa vị, trái lại, là một cái gì rất rõ ràng, thế thì tại sao
chúng ta lại không kết luận rằng cái không rõ ràng, theo quy luật lô-gích tất yếu,
sẽ dựa trên cái rõ ràng, nhận sự ủng hộ và nội dung từ cái rõ ràng? Như vậy, liệu
quan chức kiểm duyệt có phạm một sai lầm lớn hay không, nếu như người ấy giải
thích bản chỉ thị theo ý nghĩa cho rằng địa vị chính là cái hình thức bên ngoài
dưới đó các năng lực khoa học và tính cách biểu hiện ra trong xã hội, hơn nữa
chức vụ của bản thân quan chức kiểm duyệt lại đảm bảo cho người đó một sự
nhất trí hoàn toàn giữa quan điểm này với quan điểm của nhà nước? Không có sự
giải thích này thì chí ít cũng hoàn toàn không thể hiểu được, tại sao những năng
lực khoa học và tính cách lại không phải là những đảm bảo đầy đủ cho tác gia, tại
sao địa vị lại là sự bảo đảm cần thiết thứ ba. Nhưng nếu quan chức kiểm duyệt
phải xung đột với chính bản thân mình, nếu những đảm bảo này ít khi gắn liền
với nhau, hay thậm chí không bao giờ tồn tại cùng nhau, - vậy thì quan chức kiểm
duyệt nên lựa chọn như thế nào? Nhưng dù sao đi nữa thì cũng phải lựa chọn, vì
một người nào đó phải làm nhiệm vụ biên tập báo và tạp chí chứ! Năng lực khoa
học và tính cách mà không có địa vị thì đối với quan chức kiểm duyệt chúng vẫn
còn đáng nghi ngờ do tính chất không xác định của chúng. Vả lại, nói chung thì
quan chức kiểm duyệt ắt phải ngạc nhiên vì làm thế nào mà những phẩm chất đó
lại có thể tồn tại tách rời với địa vị. Ngược lại, quan chức kiểm duyệt có nên nghi
