các anh hãy tìm tinh thần của thời đại chúng ta, tinh thần của thời đại không phải
trong những tờ báo đang cung cấp cho các anh những biểu thống kê, mà trong
những cuốn sách mà quy mô cũng đã là một đảm bảo cho sự nghiêm túc của
chúng.
Các trẻ em có phẩm hạnh tốt, các em hãy nhớ rằng đây đang nói đến những
điều “thông thái”. Vì vậy, các em hãy nghiên cứu trước hết là những cuốn sách
dày, và các em sẽ cũng yêu mến chúng tôi, những tờ báo, vì khuôn khổ nhẹ nhàng
của chúng tôi, vì sự dễ dàng trần tục của chúng tôi là những cái có một tác động
quả thật mát mẻ sau những cuốn sách dày cộp.
Thật ra, thời đại của chúng ta không còn có cái cảm giác thật sự về
sự vĩ đại, cái cảm giác làm cho chúng ta khâm phục trong thời Trung cổ.
Các anh hãy nhìn những cuốn khái luận gầy còm của phái kiền thành,
hãy nhìn những hệ thống triết học của chúng ta với quy mô tất cả chỉ có
in octavo
1*
, và hãy so sánh chúng với hai chục cuốn sách đồ sộ khổ lớn
của Đun-xơ Xcốt. Chỉ riêng quy mô to lớn kỳ lạ của chúng cũng đã -
như những ngôi nhà gô-tích - làm cho trái tim anh xúc động, cũng đã đẻ
ra những tình cảm. Những người khổng lồ thô bạo nguyên thủy đó tác
động đến tâm hồn như là một cái gì vật chất. Tâm hồn cảm thấy mình bị
đè nặng dưới trọng lượng của khối, còn cảm giác bị đè nặng là bước đầu
của sự cung kính. Không phải các anh nắm những cuốn sách đó, mà
những cuốn sách đó nắm các anh. Các anh là một vật phụ thuộc của
chúng, và theo ý kiến của tờ báo Phổ “Staats-Zeitung”, nhân dân cũng
phải là một vật phụ thuộc như thế đối với sách báo chính trị của họ.
Như vậy, tờ “Staats-Zeitung” không thiếu những nguyên tắc lịch sử vốn có
đối với thời Trung cổ lớn lao, mặc dù tờ báo đó nói hoàn toàn theo kiểu hiện đại.
Tuy nhiên, nếu như tư duy lý luận của đứa bé có tính chất số lượng, thì sự
phán đoán của đứa bé, cũng như tư duy thực tiễn của nó, trước hết có tính chất
cảm giác - thực tiễn. Bản chất cảm tính của cơ thể đứa bé - đó là mối liên hệ đầu
tiên kết hợp nó với thế giới. Những cảm quan thực tiễn, chủ yếu là mũi và miệng,
là những cơ quan đầu tiên mà đứa bé dùng để đánh giá thế giới. Vì vậy, tờ báo
Phổ “Staats-Zeitung” đang suy luận dùng cái mũi để quy định giá trị của các tờ
báo nói chung, và giá trị của bản thân nó nói riêng. Nếu như một nhà tư tưởng Hy
