củ họ sinh trư?ng này rấ xấ, khiế cho Đ-xtơvếh có lý do than phiề vềthanh niên
En-bơphen-đ?.
Trư?ng trung họ En-bơphen-đ? ở trong hoàn cảh rấ eo hẹ, nhưg đ?ợ công
nhậ là mộ trong nhữg trư?ng họ tố nhấ ở nư?c Phổ Nó là tài sả củ hộ cả cách tôn
giáo, nhưg rấ ít chị ảh hư?ng củ chủnghĩ thầ bí củ hộ ấ, bở vì các giáo sĩkhông đ?
ợ nhà trư?ng quan tâm đ?n, còn nhữg ủ viên củ hộ đ?ng bả trợthì chẳg hiể gì công
việ củ nhà trư?ng, vì thếnhà trư?ng lạ càng phả chị đ?ng sựkeo kiệ củ họ Các ngài
ấ không hềcó mộ khái niệ vềnhữg ưu để củ nề giáo dụ trung họ Phổ ra sứ cung cấ
cho trư?ng trung họ tân khoa tấ cảmọ thứ- kinh phí và họ sinh, - còn đ?i vớ trư?
ng trung họ thì họchê trách rằg họ phí thậ chí cũg không trang trả đ?ợ nhữg khoả
chi củ nhà trư?ng. Hiệ nay đng diễ ra nhữg cuộ thư?ng lư?ng vềviệ chuyể giao
trư?ng trung họ cho chính phủ chính phủrấ quan tâm đ?n việ này; nế việ chuyể
giao không thành, thì mấ nă nữ trư?ng sẽphả đng cử vì thiế tiề. Việ tuyể lự thầ
giáo hiệ nay cũg nằ trong tay các ủ viên hộ bả trợ nhữg ngư?i này quảthự là có
thểghi rấ chính xác mộ khoả này hay mộ khoả khác vào sổcái, nhưg chẳng hiể gì
vềtiếg Hy Lạ, tiếg la-tinh hoặ toán họ. Nguyên tắ chọ lự chủyế củ họlà: chọ mộ
ngư?i vô tài thuộ phái cả cách còn hơ chọ mộ ngư?i thông thạ công việ thuộ phái
Lu-the, hoặ - đề này lạ càng tệhơ -
chọ mộ tín đ? Thiên chúa giáo. Nhưg vì trong sốnhữg nhà ngôn ngữhọ Phổ phái
Lu-the đng hơ nhiề so vớ phái cả cách, cho nên trên thự tế hộ đ?ng bả trợhầ
nhưchư bao giờcó thểtheo đng nguyên tắ củ mình.
Tiế sĩHan-scơ giáo sư và quyề hiệ trư?ng, sinh tạ Lúc-cau vùng Lau-dit-xơ
làm thơvà viế vă xuôi bằg tiếg la-tinh củ Xi-xê-rôn và là tác giảcủ nhiề bài thuyế
giáo, nhiề bài luậ vă vềgiáo dụ họ và mộ cuố sách giáo khoa dạ tiếg Hê-brơ Nế
như ông ta không phả là ngư?i thuộ phái Lu-the, và nế như hộ đ?ng bả trợkhông
keo kiệ đ?n như thế thì ông ta đ là mộ hiệ trư?ng chính thứ từlâu rồ.
Tiế sĩAi-sơhố, mộ giáo viên chủnhiệ thứhai, đ cùng vớ mộ đ?ng sựtrẻhơ
ông, tiế sĩBen-txơ đ viế mộ cuố ngữpháp tiếg la-tinh; nhưg bài phê bình củ
Ph.Ha-dơđ?ng trong tờ"Allgemeine Literatur-zeitung" đnh giá cuố sách ấ không
cao lắ. Sở trư?ng củ ông ta là tiếg Hy Lạ.
Tiế sĩClau-den, giáo viên chủnhiệ thứba, rõ ràng là mộ ngư?i giỏ nhấ toàn
trư?ng, mộ giảg viên am hiể tấ cảcác môn, tinh thông lịh sửvà vă họ. Lố trình bày
củ ông ta hấ dẫ lạthư?ng; ông là ngư?i duy nhấ biế làm cho họ sinh thích thú
