thơca, - mộ sựthích thú mà nế không thếthì chắ đ bịtàn lụ đ mộ cách thả hạ nhấ
trong đm ngư?i phi-li-xtanh ởVúp-pơtan. Theo tôi đ?ợ biế thì vớ tưcách là nhà
trư?c tác, ông ta chỉviế có mộ tác phẩ phư?ng pháp luậ khoa họ đ? tài "Pin-đ -
nhà thơtrữtình", cuố sách này đ làm cho ông rấ nổ tiếg trong giớ giáo viên trung
họ trong và ngoài nư?c Phổ Đ?ơg nhiên cuố sách đ không đm bán trên thịtrư?ng
sách.
Cảba trư?ng đ đ?u mớ thành lậ nă 1820; trư?c đy ởEn-bơphen-đ? và ở Bác-men
chỉcó mộ trư?ng sơhọ nă lớ
122
và nhiề trư?ng tư thụ; nhữg trư?ng này không
thểđm lạ mộ họ vấ
đ?y
đ?. Hậ quả
củ tình
hình
đ còn
thể
hiệ rõ ở thế hệthư?ng nhân
già vùng Bác-men. Họ vấ thì chẳg có gì cả ai mà biế đnh bài hoặ chơ bi-a, biế đm
luậ tí chút vềchính trịvà nói mộ câu xã giao hay ho thì ở En-bơphen-đ? và ở Bác-
men, đ?u đ?ợ coi là ngư?i có họ thứ. Lố sốg củ nhữg ngư?i này thậ là đng sợ
nhưg họlạ cả thấ tuyệ trầ; ban ngày họvùi đ?u vào việ buôn bán, lao mình vào
công việ đ mộ cách say sư và hứg thú đ?n mứ thậ khó mà tin đ?ợ; buổ tố, đ?n mộ
giờnhấ đ?nh, tấ cảbọ họtụhọ lạ thành từg đm, đnh bài tiêu khiể, đm luậ vềchính
trị hút thuố và khi đ?ng hồđể chín giờthì họtrởvề nhà. Cuộ sốg củ họngày này
sang ngày khác trôi qua nhưvậ, không mả may thay đ?i, và khố thay cho kẻnào vi
phạ lố sốg đ; kẻđ có thểtin chắ rằg tấ cảcác nhà giàu sang trong thành phốsẽđ?i
xửvớ mình không chút xót thư?ng. - Nhữg ngư?i cha thì số sắg chỉra cho thanh
niên con đ?ờg ấ; con cái đ?n lư?t chúng lạ cũg mong muố nố gót theo cha. Nhữg
chủđ? câu chuyệ củ họrấ là đ?n đệ: ngư?i vùng Bác-men nói nhiề hơ vềngự, ngư?
i vùng En-bơphen-đ? thì lạ nói nhiề hơ vềchó, còn khi họcao hứg lên, thì họbắ đ?
u bình phẩ vềbềngoài củ nhữg ngư?i đn bà xinh đ?p hoặ tán gẫ vềchuyệ buôn
bán, và đ là tấ cảnhữg câu chuyệ củ họ Họ hoằ họcũg nói đ?n vă họ, và họhiể vă
họ là nhữg tác phẩ củ Pôn đ? Cố, Ma-ri-ế, Tơrôm-lit, Ne-xtơrôi và nhữg tác
giảtư?ng tự Vềchính trị vớ tư cách là nhữg ngư?i Phổchính cốg - bở vì họđng
ởdư?i nề thốg trịPhổ - họa priori
11*
- từtrư?c.
*
kiên quyế thù đ?ch vớ mọ
thứchủnghĩ tựdo, nhưg tấ cảnhữg cái đ chỉcòn khi nào nhà vua vui lòng duy trì
bộluậ củ Na-pô-lê-ông cho họ bở vì mộ khi bộluậ ấ bịbãi bỏthì tấ cảchủnghĩ yêu
nư?c củ họcũg biế mấ. Chẳg ai hiể đ?ợ ý nghĩ vă họ củ nhóm "Nư?c Đ?c trẻ
123
,
họcoi đ nhưlà mộ hộ bí mậ, mộ cái gì giốg như
phái
mị
dân, do các ngài Hai-nơ
Gút-xcố, Mun-tơ
